Hepimiz hayatın akışı içinde birçok farklı durumlar yaşar kimi zaman mutlu hisseder kimi zaman da stres içine gireriz. Her birimizin stresi yönetme biçimi farklıdır. Fakat stres kimi zaman yemek yeme isteğimizi arttırabilir ve kendimizi kötü hissetmemize neden olabilir. Literatürde bu durumla ilgili bir kelime mevcut: Comfort Food. Yani stres anında kendimizi rahatlatmak için yediğimiz yiyecekler. Dilimizde terim olarak tam bir karşılığı yoktur bu nedenle literatürde de comfort food olarak geçmektedir.

Yemek ve Ödül Mekanizması Nasıl Çalışır?

Araştırmalara göre bazı yiyecekleri yediğimizde beynimizde ödüllendirme mekanizması aktif oluyor. 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre beyinde; şekerli, tuzlu, ve yağlı yiyecekler başta olmak üzere lezzetli bulunan tatların ödüllendirme duygusunu arttırdığı özel bölgeler bulunmaktadır. Bu bölgeler ‘hedonik sıcak noktalar’ olarak bilinmektedir. Hedonik sıcak noktalar; kortekste, beyin sapında ve beynin bazal gangliyonlarında, nükleus accumbens bölgesinde ve frontal lobunda bulunmaktadır.

Bir diğer mekanizma ise Mezokortikolimbik sistemdir. Bu sistem hedonik sıcak noktalardan çok daha büyük bir sistemdir. Bir ödülü yani bu durumda yiyeceği elde etmek ve tüketmek için ‘isteme’ ve ‘beğenme’ olaylarının olmasını sağlamaktadır.

Hedonik sıcak noktalar ve mezokortikolimbik sistem ödül sisteminde birlikte çalışmaktadır ve aslında sadece yemek yeme fonksiyonu ile ilgili değil alışveriş, kumar ve internet kullanımı gibi kişinin zevk duyduğu ve bağımlı olduğu olaylarla ilgilidir. Bu nedenle bu terimler beynin zevk merkezi ya da ödül merkezi olarak anlatılmaktadır. Hem hedonik sıcak noktalar hem de mezokortikolimbik sistem istenen şeyi elde ettiği anda dopamin salgılamaya başlamaktadır. Yani stresli olduğumuz anda çikolatalı bir kek yeriz ve beynimizin ödül merkezinde dopamin salgılanmasına neden oluruz. Böylelikle kendimizi daha rahatlamış ve huzurlu bir anda hissetmeye başlarız.

Neden Genellikle Sağlıklı Değil De Sağlıksız Gıdaları Yemek İstiyoruz?

Comfort food terimi, tüketilmeye başlandığı anda kişinin duygusal olarak daha rahat ve iyi hissetmesini sağlayan yiyecekleri ifade etmektedir. Tüketildiklerinde kişileri bulundukları kaygılı duygu durumundan daha huzurlu, güven duygusu uyandıran bir ana geçmiş gibi hissettirirler, Bu yiyecekler genellikle kişilerin çocukluğundan beri severek yediği yemeklerdir, belli bir hatırayla, yer ve zamanla bağlantılı olmaktadır. Mesela çocukluğunuzda okuldan geldiğinizde annenizin hazırladığı çıtır çıtır bir patates kızartması gibi. Bu nedenle comford foodlar kişiden kişiye, kültürden kültüre ve hatta cinsiyetler arasında bile farklılık göstermektedir.

Oxford Üniversitesi’nden psikolog Charles Spence, kişilerin comfort foodları tükettiklerinde bilinçaltındaki mutlu anılarla özdeşleştirdiğini belirtmektedir. Spence ayrıca, bu yiyeceklerin yapımının basit olduğunu ve genellikle yüksek oranda karbonhidrat içerdiğini de belirtmektedir. Bu nedenle comfort foodlar genellikle kalorili yiyeceklerdir de denilebilir. Peki neden kendimizi stresli hissettiğimizde salata ya da pırasa yemeği gibi sağlıklı yemekler değil de çikolatalı kek, pizza, cips ya da soslu makarna gibi sağlıksız olarak adlandırdığımız yemekleri yemek isteriz?