Netanyahu Somaliland'ı neden tanıdı?
İsrail’in Somaliland’i tanıyan ilk ülke olmasının arkasında birçok ince hesabı olduğu anlaşılıyor. Gazze, Lübnan, Suriye’den sonra Binyamin Netanyahu yönetimi ‘istikrarsızlaştırma’ politikasını Afrika Boynuzu diye anılan Kızıldeniz’e de taşıyor.
Kaynak:hurriyet.com.tr
Filistin’de işgal ve soykırım, Lübnan’da işgal, Suriye’de toprak gaspı ve sonu gelmeyen saldırılar, Yemen’e düzenlenen bombalamalar... Ortadoğu’nun istikrarsızlığından güç devşiren İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri üzerinden Sudan’da 2 yılı aşkın süredir devam eden iç savaşın ‘gölge aktörlüğünün’ ardından Somali’den tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland’i tanıyarak ‘istikrarsızlaştırma’ politikasını Afrika Boynuzuna taşıdı.
KARMAŞIK BİR ADIM
Hürriyet'ten Necdet Burak Özyurt'un haberine göre Tel Aviv yönetiminin Somaliland’i tanıma girişiminin arkasındaki stratejik hesaplar ise oldukça girift. Bu adımla, Kızıldeniz’in kapısındaki Berbera gibi bölgesel limanlara erişim, İran’ın çevreleme stratejisine karşı stratejik bir konum, silah ve istihbarat transfer yollarına ulaşım ve Asya-Afrika ticaret hattına erişim gibi kazançlar elde etmek isteyen İsrail’in Somali’nin stratejik ortağı olan Türkiye’nin bölgedeki etkisini de sınırlandırmayı amaçladığı görülüyor.
BAŞROLDE MOSSAD VAR
İsrailli Ynet haber sitesi, tanıma kararının arkasında ülkenin istihbarat örgütü Mossad’ın olduğunu aktardı. Haberde “Somaliland ile ilişkilerin kurulması, İsrail için Yemen’deki Husilere karşı bir güç çarpanı” ifadesi kullanılırken İsrail’in tıpkı ABD gibi Afrika Boynuzu’nda stratejik bir konumu olan ve uzun bir kıyıya sahip olan Somaliland’da çıkarları olduğu belirtildi. Mossad’ın senelerdir Somaliland’da faaliyet halinde olduğu; imzalanan anlaşmanın temelini de bu faaliyetlerin oluşturduğu vurgulanırken İsrail medyası Başbakan Netanyahu’nun Somaliland’ın sözde Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi’yi ziyaret için İsrail’e davet ettiğini aktardı.
GAZZELİLERİ YOLLAMA PLANI MI
Filistin Yönetimi, İsrail’in tanıma kararını reddettiğini açıkladı. Filistin yönetimi’nden yapılan açıklamada Somaliland’in; İsrail’in zorla yerinden edilmesi düşünülen Gazzelilerin yollanabileceği ülkeler arasında gösterdiğine işaret edilirken, bu konuda bir suç ortaklığı olabileceği uyarısında bulundu. Şubat ayında İsrail medyasında çıkan haberlerde İsrail hükümeti tarafından, Gazzelilerin Somaliland, Puntland ve Fas gibi bölgelere göç etmelerinin teşvik edileceği iddia edilmişti.
TÜRKİYE’YE KARŞI HAMLE Mİ
Ankara’nın Afrika’daki en önemli stratejik ortağı olarak gösterilen Somali ile Türkiye arasındaki ilişkiler, 2011’de ülkedeki kıtlık felaketi sırasında dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan’ın Mogadişu’ya yaptığı tarihi ziyaretle yükselişe geçmiş, 2017’de Türk Silahlı Kuvvetleri, Somalili askerleri eğitmek için Türkiye’nin yurt dışında en büyük askeri üssü olan TÜRKSOM Askeri Eğitim Üssü’nü açmıştı. Geçen yıl şubat ayında imzalanan 10 yıllık Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması kapsamında Türkiye’nin Somali karasularını koruması ve deniz kaynaklarının gelişimine katkıda bulunması kararlaştırılmıştı. Bu ay içinde de Ankara, Somali’nin Hint Okyanusu kıyısında bir uzay ve roket fırlatma üssü projesini başlatmıştı. İsrail’in Somali’nin toprak bütünlüğünü hedef alan Somaliland hamlesiyle, Filistin ve Suriye’nin ardından burada da Türkiye ile karşı karşıya gelebileceği değerlendiriliyor.
KAMPLAR NETLEŞİYOR
İsrail’in Somaliland’i tanımasının ardından Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan, Katar ve Cibuti başta olmak üzere birçok bölge ülkesi karara tepki gösterirken İsrail’in Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile birlikte hareket ettiği değerlendiriliyor. Zira vekil güçleriyle Yemen’in bölünmesini hedefleyen BAE, burada Suudi Arabistan ile ters düşerken Sudan iç savaşında Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) arkasındaki güç olarak Sudan yönetimine destek veren Mısır ve Türkiye ile ters düşüyor. Somali’nin bir diğer ayrılıkçı bölgesi Puntland ile de yakın ilişkileri bulunan BAE’nin, burada bulunan Bosaso Limanı’nı, Sudan’daki HDK’yi beslemek için lojistik merkezi olarak kullandığı biliniyor. İsrail ve BAE’nin son dönemde Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne yakınlaşmasının arkasındaki sebep de yine bu denklemin içine oturuyor.
TANIMA ADIMINA TEPKİ YAĞDI
* Somali Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Somali’nin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Senedi’nde güvence altına alındığı vurgulandı. İsrail’in Somali’nin kuzeyine ilişkin tanıma anlamına geldiği belirtilen adımının, Somali’nin egemenliğine yönelik hukuka aykırı bir girişim olduğu aktarılan açıklamada, bu adımın kesin bir dille reddedildiği kaydedildi.
* Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli yaptığı açıklamada, söz konusu adımın Tel Aviv yönetiminin hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneğini teşkil ettiğini bildirdi. Keçeli, Somali ve Somaliland bölgesinin geleceğine ilişkin kararların, tüm Somalililerin iradesini yansıtacak şekilde alınması gerektiğinin altını çizdi.
TRUMP’TAN ‘HAYIR’
* ABD Başkanı Donald Trump, New York Post gazetesinin Washington’ın Somaliland’i tanıma planı olup olmadığını sorması üzerine Trump, “Hayır, Somaliland’in ne olduğunu gerçekten bilen var mı” yanıtını verdi. Trump, Somaliland’in ABD’ye askeri liman teklifi ve İbrahim Anlaşmaları’na katılma talebi dahil her konunun incelendiğini de ifade etti.
* Avrupa Birliği, Somali’nin toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerektiğini, bunun bölgenin barış ve istikrarı için kilit önem taşıdığını bildirdi.
* Afrika Birliği, İsrail’in kararının Afrika genelinde ayrılıkçı emsal yaratacağı uyarısında bulunurken kararı reddettiğini duyurdu.
* Arap Birliği, Tel Aviv’in aldığı tanıma kararının yeni gerilimleri ateşleyebileceğini vurguladı.
* Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Somaliland’i tanımasını yasadışı tek taraflı ayrılıkçı bir hareket olarak kınadı.
* Katar Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada tanıma kararının yeni bir krizin kapısını aralayan tehlikeli bir girişim olduğunu ifade etti.
* Mısır Dışişleri Bakanlığı da yaptığı açıklama ile kararı reddederek kınadığını belirtti.
* İran, Sudan, Pakistan Dışişleri Bakanlıkları ve İslam İşbirliği Teşkilatı da kararı kınadıklarını bildirdi.
TÜRKİYE ARABULUCU OLMUŞTU
* Somaliland 1991 yılında Somali’deki karışıklıktan faydalanarak tek taraflı bağımsızlığını ilan etti.
* Nüfusu 5 milyon civarında olan bölgede Berbera Limanı, Doğu Afrika’nın en önemli ticaret merkezlerinden biri olarak gösteriliyor. Deniz ticareti, tarım ve balıkçılık ile geçimini sağlıyor.
* Somali ve Somaliland aslında aynı dili konuşsa ve halklardan meydana gelse de aralarındaki fark sömürge geçmişinden kaynaklanıyor.
* 1960’da birleşen Somali, bu tarihten önce İngiliz Somalisi olan Somaliland ve İtalyan Somalisi olan Güney Somali olarak iki parçadan oluşuyordu. Birleşme, tam bir uyum sağlanamadan yapılması üzerine taraflar arasındaki siyasi çekişme devam etti.
* 1970 ve 80’lerde Somali Devlet Başkanı Siad Barre, ayrılıkçı bölgelere yoğun saldırılar gerçekleştirdi. 1991’de Barre döneminin çökmesinin ardından Somaliland da tek taraflı bağımsızlığını ilan etti.
* Türkiye uzun süre, Aden Körfezi’ne kıyısıyla Kızıldeniz’in kapısı olarak görülen bir konumda bulunan Somaliland ile Somali arasında yürütülen müzakerelere ev sahipliği yaptı.
* Ankara, geçen yıl da Somaliland’in tanınmasına yönelik ilk adımı atan Etiyopya’ya tepki göstermiş, Etiyopya ile Somali arasında görüşmelerde arabuluculuk yaparak krizin sonlanmasını sağlamıştı.