New York, iklim krizinin faturasını büyük petrol şirketlerine keserek eyalete bütçe açığını kapatacak bir plan hazırladı. Ancak hukukçulara göre Vali Kathy Hochul tarafından imzalanan yasanın çok fazla açığı var.

Dünyanın finans merkezlerinden New York'un bütçesi zor durumda ve vergi artışları seçmenleri kızdırabilir veya işletmelerin eyaletten ayrılmayı düşünmelerine neden olabilir. Yönetimin bunun için planladığı çözüm ise iklime yönelik faturalarını petrol şirketlere ödetmek.

Aralık ayında New York Valisi Kathy Hochul, Big Oil olarak anılan petrol şirketlerine 75 milyar dolarlık toplu ceza öngören bir yasa tasarısı imzaladı. Bu para 24 yıl boyunca yıllık taksitler halinde ödenecek. Para, çevresel iyileştirme için bir süper fona aktarılacak.

New York'ta iş yapan ve 2000 ile 2018 yılları arasında dünya çapında fosil yakıt satışı yaparak 500 bin tondan fazla karbondioksite yol açan tüm şirketlerden katkı payı alınacak.

Kararı durdurabilecek yedi engel

Petrol şirketleri savaşmadan ödeme yapmayacaklar. New York’taki karara karşı şirketler ABD anayasasının dört hükmünü kullanabilir. Ulusal Vergi Mükellefleri Birliği Vakfı'nda avukat olan Joseph Bishop-Henchman, “New York anayasa hukukçularına üzerinde çalışabilecekleri çok şey verdi” dedi. Yasa, geçen yaz Vermont tarafından yürürlüğe konulan yasa örnek alınarak hazırlandı. Benzer kararlar Kaliforniya, Maryland ve Massachusetts yönetimleri tarafından da değerlendiriliyor. Belli ki bu eyaletler ya yeni gelen Trump yönetiminin gezegeni korumak için yeterince çaba göstermeyeceğinden endişe ediyorlar ya da sadece gelire açlar. Hesabı petrol şirketlerinin ödemesi cazip bir fikir. Ancak New York'un planladığı gelir artırımı hamlesini engelleyecek en az yedi şey var: 

1. Para cezası anayasaya uygun mu?

Anayasa, devletlerin kanunlar yürürlüğe girmeden önce gerçekleşen eylemlere ceza getiren kanunlar çıkarmasını yasaklıyor. Bu hüküm cezai yaptırımları sınırlıyor ancak hukuki yaptırımları sınırlamıyor. Burada asıl soru yasada cezanın para cezası gibi nakit mi ödeneceği yoksa vergi cezası olarak mı ödeneceği. 

2. Geriye dönük ceza verilebilir mi?

On Dördüncü Anayasa Değişikliği, devletlerin hiç kimseyi kanuni süreç olmaksızın yaşamından, özgürlüğünden veya mülkiyetinden yoksun bırakamayacağını hükme bağlıyor. George Mason Üniversitesi profesörü ve Hukuk ve Ekonomi Merkezi direktörü Donald Kochan, bu durumun New York'unki gibi bir yasa için sorun yarattığını söylüyor. Kochan, “Bireylerin işlerini planlayabilmeleri ve karar verme süreçlerine maliyetleri de dahil edebilmeleri gerekir. Hükümet oyunun kurallarını geriye dönük olarak değiştirebilirse bunların hiçbiri işe yaramaz” dedi.

Hukuk ve ekonomi el ele çalışır. New York iki tonluk bir otomobil için yıllık 69 dolar kayıt ücreti alıyor. Eyalet bu ücreti gazlı araçlar için 169 dolara çıkarırken elektrikli araçlar için 69 dolarda bırakma hakkına sahip. Bu sizi bir Tesla'ya geçmeye motive edebilir. Peki ya devlet bugün 2000-2018 yılları arasında kullandığınız otomobil için yılda 100 dolar daha borçlu olduğunuza karar verir ve 1.900 dolarlık bir fatura gönderirse? Anayasal bir itirazın temelini oluşturmuş olursunuz.