Norveç’te servet vergisi artışı zenginlerin de ülkeden göçünü hızlandırdı. Hükümet, eşitliği sağlayan bir önlem olarak vergiyi savunuyor. Ancak girişimciler, bunun yatırımı engellediğini söylüyor. Norveç’te ortaya çıkan tablo servet vergisini tartışan İtalya, Fransa, İngiltere ve New York gibi yerler için dersler sunuyor.

1892’ye kadar uzanan bir servet vergisi ve vatandaşların birbirlerinin vergi beyannamelerine erişebildiği bir açıklık kültürüyle Norveç, zenginleri sıkıştırma konusunda çoğu ülkeden daha fazla deneyime sahip. Şu an İsviçre’nin Lucerne şehrinde yaşayan Borger Borgenhaug marangozluktan emlak imparatorluğuna dönüştü. Ancak Norveç’in sert vergisinden kaçtığı için zaman zaman ülkesini özlüyor. Aynı Borgenhaug gibi yüzlerce milyoner dünyanın en eşit toplumlarından birinin temel direklerinden biri olan yıllık ödenen vergiden kaçtı. 2022’de Norveç’i terk eden Borgenhaug Reuters’a, “Norveç’teki siyasi iklim giderek iş dünyası sahiplerine karşı daha düşmanca hale geldi” dedi. 

Norveç’te uygulanan modeli, Britanya’dan Fransa ve İtalya’ya, hatta New York gibi şehirlere kadar benzer adımları tartışan yerlere çeşitli dersler sunuyor. Sonuç: Servet vergisi bazı milyonerleri korkutup kaçıracak ancak yeterince geniş uygulanırsa elde edilen gelir buna değebilir.

Bu vergi eylül ayında yapılan ve İşçi Partisi’ni yeniden iktidara getiren Norveç seçimlerinin belirleyici bir konusuydu. Parti, önceki döneminde vergiyi artırdı ve ülkeden çıkış kurallarını sıkılaştırdı. Bireyler 1,76 milyon ile 20,7 milyon kron (174 bin–2 milyon dolar) arasındaki net servet için yüzde 1, 2022’den beri bu miktarın üzerindeki servet için yüzde 1,1 ödüyor. Tam 671 bin 639 kişi (nüfusun yaklaşık yüzde 12’si) 2023’te ödeme yaptı.

En zenginler ülkeyi terk etti

Ana konutlar hesaplanan değer üzerinden yüzde 75 indirim alıyor; hisseler ve ticari mülkler yüzde 20. Yurt dışındaki varlıklar dahil ediliyor ancak borçlar düşülebiliyor. Norveç’ten ayrılmak, 3 milyon kronun üzerindeki gerçekleşmemiş sermaye kazançları üzerinden yüzde 37,8’lik bir çıkış vergisini tetikliyor,  yani henüz satılmamış olsa da değer kazanmış hisseler üzerindeki varsayımsal kazançlar. Göçmenlerin ödemeyi süresiz erteleyebileceği boşluklar 2024’te kapatıldı.

Bu değişiklikler, damlayı sele çevirdi. Muhafazakar düşünce kuruluşu Civita’nın verileri, 2022’de varlıkları 10 milyon kronun (973 bin dolar) üzerinde olan 261, 2023’te 254 kişinin Norveç’ten ayrıldığını gösteriyor. İş dergisi Kapital’in Norveç’in en zengin 400 kişisi listesi, 105’inin artık yurt dışında yaşadığını veya servetlerini orada yaşayan akrabalarına devrettiğini gösteriyor. Bazılarının fotoğrafları küçük muhalefet partisi Sosyalist Sol’un ofislerindeki ‘utanç duvarında’ asılı.

Norveç’te vergiyi destekleyenler, 2014’te miras vergisini kaldıran ve petrol, nakliye ve balıkçılık sayesinde dünyanın en varlıklı ülkeleri arasında yer alan bir ülkede servet vergisinin yeniden dağıtıcı bir güvence olduğunu savunuyor. Norveç, petrol ve gaz endüstrisinden gelen tüm gelirleri bir egemen varlık fonuna aktarıyor ve kendi koyduğu mali kurala göre yıllık çekimleri fon değerinin yüzde 3’üyle sınırlandırıyor. Bu da başka gelir kaynakları bulması gerektiği anlamına geliyor. Ülkenin Maliye Bakan Yardımcısı Ellen Reitan,  “Servet vergisi, kişisel vergi sistemini yalnızca gelir vergisine kıyasla daha progresif hale getiriyor” diyor.