Nvidia CEO’sunun Beyaz Saray ve Pekin arasında yaptığı satranç oyunu
SOURCE:Forbes Türkiye
ABD’nin Çin’e çip satışını sınırlayan politikaları, Nvidia CEO’su Jensen Huang’ı diplomasi masasına oturttu. Yarım trilyon dolarlık yatırım sözü, Trump’la bire bir pazarlık ve Pekin’de stratejik hamleler ile Huang, ABD-Çin teknoloji savaşında şirketinin kaderini yeniden yazmaya çalışıyor.
ABD’nin Çin’e çip satışını sınırlayan politikaları, Nvidia CEO’su Jensen Huang’ı diplomasi masasına oturttu. Yarım trilyon dolarlık yatırım sözü, Trump’la bire bir pazarlık ve Pekin’de stratejik hamleler ile Huang, ABD-Çin teknoloji savaşında şirketinin kaderini yeniden yazmaya çalışıyor.
Nvidia’nın milyarder CEO’su Jensen Huang, Çin'de çip satmak için diplomasi yoluna başvurdu ancak son anda ABD’de Beyaz Saray ile bir anlaşma yapmak zorunda kaldı. Kaliforniya merkezli çip tasarımcısı Nvidia'nın CEO'su Jensen Huang, ABD ile Çin arasındaki gergin ticaret rekabetinden gelecekteki satışlarını korumak için Washington ve Pekin'de aylarca perde arkasında çalıştı. Huang, ABD Başkanı Donald Trump'a, ABD'nin Çin'e çip satışına getirdiği kısıtlamaların, Çinli teknoloji devlerini kendi kendine yeterlilik hedefine iterek ters tepebileceğini söyledi. Huang ayrıca Trump’a, Çin'i Amerikan teknolojisine bağımlı tutmasını tavsiye etti. Huang, bunu telafi etmek için şirketin ABD'ye 500 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı.
Huang’ın argümanı ve dünyanın en değerli şirketinden gelen yarım trilyon dolarlık teklif, anlaşmayı kesinleştirmiş gibi görünüyordu. Trump yönetimi geçen ay, Çin’in Nvidia’nın H20 yapay zeka çipini satın almasına izin verme kararı aldı; bu, Trump’ın Huang ile görüşmesinden kısa süre sonra gelen şaşırtıcı bir geri adımdı. Nvidia, geçmişteki ihracat kısıtlamalarına uymak amacıyla, Çin için özel olarak daha az güçlü olan H20 çipini geliştirmişti. Bu haber Nvidia hisselerini yüzde 4 oranında yükseltti ve şirketin piyasa değerini rekor 4 trilyon doların üzerine taşıdı.
Pekin, yaklaşık bir yıldır beklettiği 35 milyar dolarlık, ABD'li çip-yazılım üreticilerini içeren bir anlaşmaya onay vererek karşılık verdi. Daha önce bildirilmemiş bir gelişmede, Çinli yetkililer ayrıca Nvidia’nın halihazırda tamamlanmış bir anlaşmasına yönelik bir soruşturmayı dondurdu. Bu iki hamleyle, Çinli liderler, Huang’ın Washington’daki ihracat kontrollerinin gevşetilmesi için lobi yapmaya devam etmesini umdu.
Ancak son bir pürüz vardı. Geçen hafta Beyaz Saray’da Huang ile yapılan bir toplantıda Trump, Nvidia’nın Çin’e yönelik çip satışlarının yüzde 20’sini federal hükümete vermesi karşılığında ihracat lisanslarının verileceğini talep etti. Trump, bu görüşmeyi pazartesi günü düzenlediği bir basın toplantısında, "Bunu yapacaksam, bize bir şeyler ödemeni istiyorum" sözleriyle anlattı.
Beyaz Saray teknoloji politikası yetkilileri tarafından önceden değerlendirilmemiş olan bu alışılmadık “öde-o zaman-al” teklifi, hukuki ve güvenlik sorularıyla karşı karşıya kalabilir. Şirketi için hayati önemdeki pazara uzun vadeli erişim sağlamak ya da geri çekilmek arasında bir tercih yapması gereken Huang, yüzde 15 önererek karşılık verdi.
Toplantıda Trump’ı etkileyen Huang, tarifelerin ABD çip üretimini artırma hedefi açısından neden ters etki yaratacağını gösteren bir diyagram çizdi ve bunu imzaladı. Kısa süre sonra Trump, ABD’ye yatırım yapan teknoloji şirketlerini, yarı iletken ithalatlarına yönelik yaklaşık yüzde 100 oranındaki tarifelerden muaf tutacağını açıkladı.
Trump yönetiminin Çin’in H20 çipine erişimine izin verme kararı, ABD politikası açısından bir dönüm noktası gibi görünüyor. Trump’ın ilk döneminde ve ABD eski Başkanı Joe Biden döneminde teknoloji satışlarına yönelik kontroller daha sıkı hale gelme eğilimindeydi. Ulusal güvenlik endişeleri geçmişte çoğu zaman ticari çıkarların önüne geçmişti.
Pek çok kişi bu değişimi Huang’ın lobi çabalarına bağlıyor. CEO, Trump’a ve Çin’e övgüler yağdırdı; bu hayranlık karşılıklıydı. Temmuz ayında Pekin’e yaptığı ziyarette Huang, Çin’in teknolojik ilerlemesini övdü. Özel bir görüşmede, Çin lideri Şi Cinping’in bir yardımcısı, Nvidia’nın dünya çapında yapay zekaya yaptığı katkılardan dolayı Pekin’in minnettarlığını Huang’a iletti. Temmuz sonunda Washington’da düzenlenen bir yapay zeka zirvesinde Trump, Nvidia’nın piyasa hakimiyeti nedeniyle şirketi bölmeyi düşündüğünü söyledi. Ancak bu, Huang’ı ve sektörü tanımadan önceydi. Trump ön sırada oturan Huang'a, "Ne büyük iş çıkardınız" dedi. Huang ise zirvede, "Amerika’nın hiçbir ülkenin sahip olamayacağı eşsiz avantajı Başkan Trump’tır" dedi.
Huang'a muhalif olanlar
Elon Musk’ın da öğrendiği gibi Washington’daki kazananlar aynı zamanda muhalifler de çeker. Her iki partiden milletvekilleri, Çin’in Nvidia çiplerine erişmesi halinde Çin’in yapay zeka şirketlerinin fayda sağlayabileceğini ve bunun Çin ordusuna katkı sunabileceğini öne sürerek Huang’a karşı çıktılar.
Bir Nvidia sözcüsü, “Bu eleştiriler yanıltıc ve yönetimin yapay zeka eylem planıyla tutarsız. H20 kimsenin askeri kabiliyetlerini artırmaz ama Amerika’nın dünya çapındaki geliştiricilerin desteğini kazanmasına yardımcı olur" ifadelerini kullandı. Beyaz Saray sözcüsü Kush Desai, “Başkan Trump, Amerikan imalatına tarihi yatırımlar yapan Jensen Huang gibi iş liderleriyle düzenli olarak görüşüyor. Başkanın kararlarını yönlendiren tek özel çıkar, Amerikan halkının en iyi çıkarıdır" ifadelerini yer aldığı bir açıklama yaptı.
Yıllarca siyasetten uzak durdu
Yıllar boyunca Huang, Washington siyasetinin sert ve çetin dünyasından uzak durdu, çiplerinin ilk müşterileri olan video oyunu oyuncularıyla kaynaşmayı tercih etti. 62 yaşındaki milyarder, lobi oyununa direnmiş, bu görevi yardımcılarına devretmişti. Nvidia’nın çipleri, yapay zekadaki rolleri nedeniyle dünyanın en stratejik ürünlerinden biri haline gelince, Washington hâlâ Silikon Vadisi şirketi için bir tür “kimsenin gitmediği bölge” olmaya devam etti.
Huang, 2023’e kadar Beyaz Saray’ı ziyaret etmedi veya yasama üyeleriyle anlamlı temaslarda bulunmadı. O yıl, Intel ve Qualcomm CEO’larıyla birlikte Biden yönetiminin Çin’e teknoloji satışlarına yönelik yeni kısıtlamalarına karşı lobi yapmak üzere sahneye çıktı. Biden’ın görev süresinin son günlerinde dost ülkelere yönelik çip ihracatına getirilen kısıtlamalar tehdidi artırdı.
Trump ikinci kez seçildiğinde, Huang kendisini Çin’e karşı sert tutumlu kişilerle dolu bir yönetimin ve daha sıkı ihracat kontrolleri olasılığının karşısında buldu. Şirket, Biden yönetiminin kısıtlamalarını eleştirdi ve bu kuralların, Nvidia’nın Çinli rakibi Huawei gibi firmalara yarayacağı uyarısında bulundu. Nvidia, Trump’ın eski ulusal güvenlik danışmanı Robert O’Brien’ı işe aldı; O’Brien, bir danışmanlık firmasının kurucu ortağıydı.
O’Brien, DeepSeek gibi Çinli yapay zeka şirketlerinden ve Huawei’nin çip alanındaki ilerlemelerinden kaynaklanan aciliyet duygusunu iletti. Yeniliği teşvik eden bir enstitünün başkanlığını yürüten eski Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy de mesajı taşıyan isimlerden oldu.
Nisan ayı başında Beyaz Saray, H20 satışlarını durdurmaya hazırlanırken Huang, Trump ile Mar-a-Lago’da kişi başı 1 milyon dolarlık bir akşam yemeğine katıldı. ABD Başkanı'na, çipin Çin’de satılmasının ulusal güvenlik açısından bir tehdit oluşturmadığını söyledi. Ayrıca teşvik edici bir teklifte bulundu: ABD’ye yarım trilyon dolar değerinde yapay zeka altyapısı ve süper bilgisayar yatırımı sözü verdi.
İlk önerisine Musk engeli
Huang, ikna edici bir sunum yaptığına inanıyordu ve Trump 500 milyar dolarlık yatırımı duyurdu. Ancak yemekten sonra güçlü bir rakip karşı argümanla devreye girdi. O sırada Trump’a hâlâ yakın olan Musk, kendi yapay zeka hedeflerini de göz önünde bulundurarak Trump’a, Çin’in eline geçecek her ileri düzey çipin ABD’nin teknolojik üstünlüğünü tehdit edeceğini söyledi. Bu görüş ve ulusal güvenliği önceleyen yetkililerin muhalefeti, Trump’ı Huang’ın engellemeye çalıştığı kısıtlamayı getirmeye ikna etti. Huang alt edilmişti ve kaybetmekten hoşlanmıyordu özellikle de sonradan söylediğine göre, 15 milyar dolarlık satış tehlikedeyken.
İkna edici sunum
Mayıs ayı başlarında Huang, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi üyeleriyle özel bir görüşme yaparak Huawei ve Çinli rakiplerden doğan tehdit ile Nvidia’nın Çinli yeteneklere erişme ihtiyacını tartıştı. O ayın ilerleyen günlerinde, Trump yönetimi, Huang ve diğer sektör liderlerinin baskılarının ardından, Biden’ın dost ülkelere yönelik çip satışlarını sınırlayan kuralını kaldıracağını açıkladı.
Huang, Beyaz Saray’da güçlü bir müttefik buldu: 'Yapay zeka çarı' olarak bilinen David Sacks. O da ileri düzey çip pazarının Çinli rakiplere kaptırılmasından endişe duyuyordu. İkili, ihracat kontrollerinden sorumlu olan ve Wall Street’teki kariyeri sayesinde teknoloji firmalarını iyi tanıyan Ticaret Bakanı Howard Lutnick’in desteğini kazandı. Üçü birlikte, mayıs ortasında Nvidia çiplerinin Birleşik Arap Emirlikleri’ne gönderilmesini desteklediler.
Sonrasında 10 Temmuz’da Beyaz Saray’da Trump’la gerçekleşen duyurulmamış bir görüşmeye katıldılar. Huang, Trump’a Nvidia’ya getirilecek sıkı kısıtlamaların, yapay zeka yarışında yalnızca Huawei’ye avantaj sağlayacağını söyledi. Nvidia’nın Çin pazarına ve yetenek havuzuna erişmesi gerektiğini belirten Huang, “Başkan gerçekten de Çin’in tüm kazancı elde etmesini ve Nvidia gibi Amerikan şampiyonlarının kaybeden olmasını mı istiyor?” dedi. Trump kararını verdi ve bu, Huang’ın Pekin’de bulunduğu günlerde duyuruldu. Buna göre Çin, daha geniş kapsamlı bir ticaret yumuşamasının parçası olarak H20 çiplerini alabilecek.
Washington’da kazanmak sadece mücadelenin yarısıydı. Huang mayıs ayında yaptığı açıklamada, ABD kısıtlamaları nedeniyle Nvidia’nın Çin’deki pazar payının yüzde 95’ten yüzde 50’ye düştüğünü söyledi. Huang, bu yıl Çinli teknoloji yöneticilerine ve devlet yetkililerine Nvidia’nın pazara bağlılığını göstermek amacıyla en az üç kez Çin’i ziyaret etti. Bu ziyaretler, birçok ABD’li yöneticinin Pekin’e gitmekten ya da Çinli teknoloji devleriyle görünmekten kaçındığı bir dönemde gerçekleşti. Huang, Çin’in bulut bilişim devi Alibaba, akıllı telefon ve otomobil üreticisi Xiaomi ve OpenAI rakibi MiniMax’in üst düzey yöneticileriyle görüştü.
"Sihirli terzi"
Çin teknoloji sektörü temsilcileri, Huang’ın çiplerini Çin’e satılabilir hale getirme çabalarını takdir ettiklerini belirtti. Oradaki mühendisler, ABD düzenlemelerine uygun çipler tasarlama becerisi nedeniyle ona “sihirli terzi” lakabını taktılar. Nvidia için Çin pazarının önemi bilindiğinden, Pekin şirket üzerindeki baskıyı artırdı: Çin’in siber güvenlik düzenleyicisi, H20 çipleriyle ilgili güvenlik riskleri üzerine Nvidia temsilcilerini görüşmeye çağırdı. Bu riskler, gelişmiş çiplerin yurt dışında satışı için izleme kabiliyeti zorunluluğu getiren bir yasa tasarısının gerekliliğini vurgulayan ABD’li milletvekillerinin açıklamalarına dayandırıldı.
Huang ve sektör temsilcileri, bu yasa tasarısına karşı lobi faaliyetlerinde bulundu. Yasa destek bulursa daha fazla muhalefetle karşılaşabilir. Beyaz Saray, çip takibini incelemek istediğini belirtmişti ancak söz konusu yasa hakkında özel bir görüş beyan etmedi. Nvidia, H20 çipinin Pekin için böyle güvenlik riskleri taşımadığını açıkladı.