Çin yapay zeka çipleri alanında liderliğini koruyan Nvidia için kritik bir pazar olmaya devam ediyor. Ancak şirket, jeopolitik gerilimler içinde sıkışmış durumda ve yeni rakiplerin yükselişini izliyor.

Aralık 2021’de Jensen Huang Pekin'deki bir konferansta, o dönemde pek az kişinin önemini kavrayabildiği bir duyuru yapmak üzere sahneye çıktı. Kot pantolon ve siyah ceket giymiş olan Nvidia'nın kurucu ortağı, izleyicilere şirketin kendi yazılım geliştirme platformu Cuda'da büyük bir güncelleme yapılacağını söyledi. Bu güncellemelerin bir kısmı açık kaynak olacak ve geliştiricilerin kullanması daha kolay hale gelecekti. Huang için bu, stratejik bir hamleydi: Eğer Çinli mühendisleri kazanabilirse, onlar da Nvidia'ya yıllar boyu sadık kalacaklardı.

O dönemde, Nvidia'nın Çin'deki işi hızla büyüyordu. Ülke, çevrimiçi oyun topluluğunun büyüklüğü ve ihracat için elektronik ürün üreten fabrikalar sayesinde, şirketin en büyük pazarını oluşturuyordu. Yılın başında Nvidia, Çin'in kuzeydoğusundaki Tianjin'de bir araştırma ve geliştirme laboratuvarı açmış ve aynı şehirde hükümet destekli bir araştırma laboratuvarında süper bilgisayar kurmuştu.

“Kilit noktalara yerleşti”

Danışmanlık firması DGA-Albright Stonebridge Group'tan Paul Triolo, “Yıllar içinde Çin, Nvidia'nın hakim olmayı, etkilemeyi, işbirliği yapmayı ve ustalaşmayı başarması gereken kritik bir pazar haline geldi. Nvidia, diğer batılı şirketlerin yapmadığı şekilde, Çin'deki yazılım donanım ekosisteminin kilit noktalarına yerleşti” dedi. 

Bugün bu karşılıklı ilişki tehlike altında. Yapay zeka sistemleri kitlesel olarak kullanılmaya başlandıkça, iletişim şeklimizden iş yapma biçimlerimize kadar her şeyi yeniden şekillendiriyor ve savaşma yöntemlerini bile değiştiriyor; Nvidia'nın çipleri, süper güçler arasındaki siyasetin pazarlık aracına dönüşmüş durumda. Çiplerin önemi o kadar büyük ki Nvidia'nın işlemcileri artık ABD-Çin ticaret görüşmelerinin gündeminde, gümrük vergileri ve pazar erişimi ile birlikte yer alıyor.

Sonuç olarak şirket, yoğun bir inceleme altına alınmış durumda. Washington, Çin'in yapay zeka gelişimini ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor ve Nvidia'nın en gelişmiş donanımlarının ihracatını yasakladı. Pekin ise, kendi şirketlerine Nvidia'nın yapay zeka çiplerini almamaları talimatını verdi ve yerel alternatiflere geçişi hızlandırmalarını istedi.

Yapay zeka diplomatı

Nvidia'nın kurucusu Huang, şirketinin ölçeği ve ulaşılabilirliği sayesinde, gayri resmi bir küresel yapay zeka diplomatı rolünü üstlendi ve Çin pazarını kurtarma misyonunda. Bu yıl, Pekin'e üç kez ve Washington'a daha fazla kez seyahat etti, karar alıcıları etkilemek için lobi yaptı. Huang temmuz ayında Pekin’de gazetecilere yaptığı açıklamada, “Teknoloji liderliği, büyük pazarlara ihtiyaç duyar. Eğer Nvidia, Çin pazarından engellenirse, bu yerel rakiplerin gelişimini hızlandıracak ve ABD'nin yapay zeka liderliğini ‘feda’ edecektir” ifadelerini kullandı.

Çin için Nvidia'nın grafik işlem birimlerine (GPU) olan bağımlılığını azaltma süreci karmaşık bir yolculuk. Ancak analistler ve sektör içindeki uzmanlar, bu zorluklara rağmen Çin'in yapay zeka endüstrisinin sonunda Nvidia'nın boğucu etkisinden kurtulacağını düşünüyor. Huang, “Huawei'yi ve Çin'in üretim kabiliyetlerini küçümseyen herkes saf. Bu bir zaman meselesi” dedi. 

Huang, Çin'in dünyadaki yapay zeka araştırmacılarının yarısına ev sahipliği yaptığını iddia etmeyi seviyor. Batılı araştırmacılar, Nvidia'nın GPU'larını yapay zeka yükleri için ilk kullananlar olsa da Çin, bunları gelişmiş yapay zeka sistemlerinin kitlesel ticaretine ilk kullanan ülke oldu.

“Nvidia’yı dünya çapında tehdit edebilir”

Huang, Nvidia'nın Çin'deki varlığını inşa etmek için uzun yıllarını harcadı ve pek çok batılı teknoloji liderinin başarısız olduğu yerlerde ısrar etti. Onun için Çin pazarını ve oradaki yapay zeka uzmanlarını kaybetmek, yalnızca onlarca milyar dolarlık satış kaybından çok daha fazlası anlamına gelecektir. Bu Nvidia'nın, yapay zeka çiplerinde yıllarca tartışmasız şampiyon kalma hedefini tehdit ederdi.

The Asia Group'tan George Chen, “Çinli şirketler Huawei'nin yapay zeka çiplerine geçiş yaptıkça, şirketin yazılım ve donanımı tarafından desteklenen bir rakip ekosistem ortaya çıkacak. Bu sadece Çin'de değil, Çinli şirketler, yapay zekalarını yurtdışına ihraç etmeye başlarsa dünya çapında Nvidia'nın pozisyonunu tehdit edebilir” diye konuştu. 

Çin, dünyanın en büyük oyuncu kitlesine sahip, sürücüsüz teknoloji benimseyen dev bir otomobil pazarına ve büyüyen bir yapay zeka araştırmacıları ve geliştiricileri havuzuna sahip. Pekin'in 2017'deki baskı öncesi dönemde, en büyük kripto para madenciliği üssüne sahipti. Bu alanlarda hepsinde, hesaplama açısından zorlu iş yüklerini ele almak için GPU'lar kullanılıyor.

Nvidia, Çin'e büyük yatırımlar yaptı. Pazar erişimi için hükümet taleplerini karşılamak amacıyla mühendislik kapasitesi oluşturdu; yerel start-up'lara yatırım yaptı; hackathonlar ve sponsorluklu e-spor turnuvaları yoluyla geliştirici sadakatini artırdı. Araştırma ve geliştirme tesisleri kurdu ve üniversitelere süper bilgisayarlar sattı.

Ekibini dikkatle kurdu

2017'de Pekin, 2030 yılına kadar bir “yapay zeka süper gücü” olma amacıyla bir eylem planı yayınladı. Bu planın ardından büyük bir yatırım akışı yaşandı ve Çinli yapay zeka gözetim start-up'ları ile ticarete başladı. Hepsi Nvidia GPU'larıyla çalışıyordu. Nvidia, Çin'de yaklaşık dört bin çalışan istihdam ediyor, bu da global çalışan sayısının yüzde 10'undan fazlasını oluşturuyor. Bu çalışanlar arasında mühendislik ekipleri de bulunuyor, bunların çoğu sıradan işler yaparak müşterilerin teknolojilerini benimsemelerine yardımcı oluyor.

Nvidia, Çin'deki ekibini dikkatli bir şekilde kurdu; çünkü çalışanlarının rakip şirketler kurmaya kalkabileceğinin farkındaydılar. Şimdi ise Pekin, şirketin Çin'deki satışlarını kısıtlamaya başladı. Geçen ay Financial Times, Çin'in önde gelen teknoloji şirketlerine Nvidia'nın yapay zeka çiplerini almalarını yasakladığını bildirdi. The Asia Group'tan Chen, Pekin’in “nihayetinde uzun vadede ulusal şampiyonlara dayanmak zorunda olacağına dair fikrini değiştirmeyeceğini” söylüyor.

Çin, 2010'ların ortalarından itibaren, özellikle gözetim endüstrisinin patlamasıyla, kendi yapay zeka çiplerine ciddi yatırımlar yapmaya başladı. Çin'in önde gelen yapay zeka çip üreticileri olan Huawei ve Cambricon, her ikisi de Asic (özelleştirilmiş işlemci) üretmeyi tercih etti; bu çipler, bilgisayarla görme görevleri için tasarlanmıştı. Bu da gözetim sistemlerinde kullanılan yapay zeka türü ve GPU'lardan farklıydı. O dönemde mantıklı görünen bu karar, sonradan bir engel haline geldi.

Huawei rekabetçi maaşlar sunuyor

Başlangıçta Çin'de sınırlı bir yapay zeka uzmanı havuzu bulunuyordu ve Amerikalı şirketler bu alanda kritik bir eğitim zemini sağlıyordu. Çin'in çip endüstrisinin önde gelen figürlerinin çoğu, kariyerlerine Nvidia, AMD veya Intel'de başlamıştı. Çinli çip üreticileri Moore Threads, Biren ve Cambricon'un başındaki teknik liderlerin tamamı daha önce Nvidia'da çalışmıştı.

Huawei, Nvidia mühendislerini agresif bir şekilde hedef aldı. Nvidia’da çalışmış eski bir mühendis, “Huawei, Nvidia'nın GPU mühendislerinin maaşlarını Çin'de iki katına çıkararak çok rekabetçi bir maaş sunuyor. Çinli mühendisler için Huawei'de çalışmak, daha fazla sorumluluk ve kapsam sunuyor. Nvidia'da kalırlarsa, asla temel mühendislik ekibinin bir parçası olamayacaklar” dedi. 

Yapay zeka çipleri konusunda, yalnızca Nvidia çalışanlarını işe almak, başarıyı garanti etmiyor. Financial Times’a konuşan başka bir eski çalışan, “Nvidia, bir yapay zeka çipi yapmanın nispeten kolay olduğunu biliyor; zorluk, arkasındaki yazılımı geliştirmekte. Bu kaynakları paylaşırsanız, insanlar onları başka şirketlere götürebilir ama bu, rakip bir ürün geliştirebilecekleri anlamına gelmez” diye konuştu.

Huawei Huang'a göre Çin'de bir gün Nvidia'yı yerinden edebilecek güçlü bir rakip. Ama bu günün ne zaman geleceği belli değil. Çin'in önde gelen yapay zeka şirketleri hala büyük ölçüde Nvidia GPU'larına güveniyor, özellikle büyük dil modellerini önceden eğitmek için.