Ağır eşyalar taşımak, ayakta uzun süre çalışmak ya da ağır sporların sizi yorması şaşırtıcı değil. Fakat, ders çalıştıktan sonra ya da bir konu üzerine uzun uzun düşündükten sonra hem zihinsel hem de bedenen çok yorulmuş ve bitkin hissederiz.

Peki, ağır fiziksel işler yapmamamıza rağmen neden çok iş yapmış kadar yoruluruz?

Paris'teki Pitié-Salpêtrière Üniversitesi'nden araştırmacılarla yapılan bir çalışmada, makinelerin sürekli olarak hesap yapabilirken, beynin neden yapamadığını ve bunun arkasındaki sebebin ne olduğu anlamaya çalışılmıştır. Sebebin, beyinde sinirsel aktiviteden kaynaklanan toksik maddelerin birikmesinden ve geri dönüşüme ihtiyaç duymasından kaynaklanabileceğinden şüphelenilmiştir.

Bunu kanıtlamak için araştırmacılar, manyetik rezonans spektroskopisini (MRS) kullanarak bir iş günü boyunca iki grup insanın beyin kimyasını izlemişlerdir. Bu iki grup insan çok düşünmeye ihtiyaç duyanlar ve nispeten daha az düşünmeye ihtiyacı bulunanlardır.

Sonuç olarak yoğun bilişsel çalışmaya yani çok düşünmeye maruz kalan insanlarda konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık ve bitkinlik de dahil olmak üzere birçok yorgunluk belirtileri görülmüştür. Ayrıca, çok düşünmeye maruz kalan insanlarda beynin prefrontal korteks olarak bilinen kısmında potansiyel olarak toksik yan ürünlerden biri olan glutamatın seviyelerinin yükseldiği görülmüştür.

Glutamat Nedir?

Glutamat merkezi sinir sisteminin ana uyarıcı nörotransmitteri ya da hormonu olarak bilinmektedir. Glutamat öğrenme, hafıza ve algı gibi birçok bilişsel fonksiyonlarda görev almaktadır. Yapılan başka araştırmalar da beyinde glutamatın fazla birikiminin anksiyete, depresyon, epilepsi, bipolar bozukluk, migren, Huntington hastalığı, hafıza kaybı, multipl skleroz, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, otizm ve diğer rahatsızlıklar gibi zihinsel problemlere katkıda bulunabileceği ifade edilmiştir. Bu durumlar bilişsel yorgunluğumuz sebebiyle neden hiçbir çaba veya bekleme gerektirmeyen düşük enerjili eylemlere yöneldiğimizi açıklamaktadır.

Peki beynin çok düşünmeden kaynaklı tüm eylemleri sınırlamasını aşmanın bir yöntemi var mıdır?

Evet var; dinlenmek ve uyumak. Çünkü, glutamatın uyku sırasında sinapslardan atıldığına ve beynin bu toksik birikintiden kurtulduğuna dair sağlam kanıtlar var. Bu yüzden eğer çok düşünmeyi gerektirecek bir iş yapıyorsanız sonrasında güzelce dinlenmeyi ve uyumayı unutmayın. Yoksa bu zihinsel yorgunluk tüm bedeninizi yoracak ve yaptığınız her iş daha verimsiz olacaktır.