Son yıllarda halka açılan şirketlerin sayısı düştü. Büyük yatırımcılar, özellikle özel teknoloji şirketlerine fon sağlamaya yöneldiğinden şirketler de halka açılmayı geciktiriyor.

---

23 Aralık 2024, 23:30 Güncelleme: 24 Aralık 2024, 09:11

Özel şirketler, özellikle de teknoloji sektöründekiler halka açılmayı geciktirmek, hatta bazen bundan kaçınmak için milyarlarca dolar topluyor. Bu çabalar, çalışanlar ve ortaklar için bir servet yaratırken, onlara yatırım yapamayan birçok insanı kazançtan mahrum bırakıyor. Veriler birkaç yıl öncesine göre dramatik bir değişimi gözler önüne seriyor. İlk halka arzlar pandemi dönemindeki çılgınlıktan bu yana gerilediği için bu eğilim daha da çarpıcı hale geldi. 

Halka açık şirket sayısı azaldı mı?

Son yirmi yılda, dünya genelinde halka açık şirketlerin sayısı azalıyor. Menkul Kıymet Fiyatları Araştırma Merkezi'ne göre sadece ABD'de halka açık şirketlerin sayısı 1997'de yaklaşık 7 bin 500 iken bugün 4 binden aza düşerek neredeyse yarı yarıya düştü.

Şirketler neden özel kalmayı tercih ediyor?

Profesyonel yatırımcılar, özellikle de kurumlar, giderek daha fazla özel şirketlere yöneliyor; daha fazla risk taşısalar da, mevcut sermayeden giderek daha büyük bir pay alıyorlar. İlginin ve yatırımın özel piyasalara kayması, OpenAI ve SpaceX gibi şirketlerin alıcılardan yoğun şekilde talep görmesiyle sonuçlandı. Kesilen çekler her geçen gün büyüyor.

Elon Musk'ın SpaceX'i 350 milyar dolarlık bir değerlemeye ulaştı ki bu rakam onu S&P 500'deki en büyük 25 şirket arasına yerleştirecek. Sam Altman'ın OpenAI'ı 6,6 milyar dolar yeni fon toplayarak değerini 157 milyar dolara çıkardı. Fintech devi Stripe yaklaşık 70 milyar dolar değerleme ile hisselerini geri aldı. Yazılım şirketi Databiricks 10 milyar dolar yeni fon toplayarak değerlemesini 62 milyar dolara çıkardı. İlk yatırımcılar ve çalışanlar mutlu olduğu sürece şirketler, daha az devlet müdahalesinden faydalanıyorlar. Ayrıca böylelikle ticari sırları ve firmaların gizli tutmayı tercih ettiği diğer konuları da açıklamak zorunda kalmıyorlar.

Özel şirketlere nasıl değer biçiliyor?

Halka açık şirketlerle aynı şekilde yatırımcıların bir hisse için ne kadar ödemek istediklerine göre değerleri belirleniyor. Aralarındaki fark, halka açık bir şirketin satış fiyatı borsalarda işlem saatleri içinde gerçek zamanlı olarak güncellenip gösterilirken, özel bir şirkette hisse satın almak için ödenen fiyatın çoğu durumda yakından korunan bir sır olması ve değerlemenin nadiren bir finansman turundan sonra bir basın bülteninde açıklanması.

Şirketler halka açılarak ne kazanıyor?