ABD Başkanı Trump’ın başlattığı ticaret savaşı sonrası petrol fiyatlarındaki düşüş çeşitli ülkeleri farklı şekillerde etkiliyor. Petrol ithalatçıları fayda sağlarken, ihracatçılar zarar görüyor.

ABD Başkanı Donald Trump 20 Ocak'ta ikinci dönem başkanlık görevine başladığında petrol fiyatları bir önceki yazın en yüksek seviyelerine yakındı. Nisan ayı başlarında ise son dört yılın en düşük seviyesine geriledi ve ayın ilerleyen günlerinde çok az bir artış gösterdi. Ham petrol fiyatlarındaki düşüşün, bu seviyelerde bütçelerini dengelemekte zorlanan petrol üreticisi ülkeler ile ulaşım ve sanayi için düşük enerji maliyetlerinden yararlanan ithalatçı ülkeler üzerinde büyük etkileri olacaktır. 

Küresel bir gösterge olan Brent'in varil başına 63 doların altına düştüğü nisan ayının başında ham petrol fiyatlarındaki düşüşe iki önemli faktör katkıda bulundu. Bunlardan ilki, Trump'ın 2 Nisan'da açıkladığı ülkenin ticaret ortaklarından ithalata yönelik gümrük tarifeleri ve ardından Çin'den gelen misilleme tarifeleriydi. Bu vergiler uluslararası ticaret ve küresel ekonomiye ilişkin tahminleri altüst etti. Uluslararası Para Fonu (IMF) 22 Nisan'da yayınladığı bir raporda, 2025 yılı için dünya çapında reel gayrisafi yurtiçi hasıla büyüme tahminini, ocak ayında öngördüğü yüzde 3,3'lük büyümeden yüzde 2,8'e düşürdü.

Ekonomik büyüme petrol talebinin önemli bir itici gücüdür, bu nedenle zayıf görünüm petrolün bir ulaşım yakıtı ve sanayi için bir enerji kaynağı olarak kullanımı üzerinde bir etkiye sahiptir. Dünyanın önde gelen petrol tahmin ajanslarının hepsi 2025 yılı talep görünümlerini düşürürken, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)  “ticari gerilimlerdeki ani keskin tırmanışın ortasında küresel ekonominin kötüleşen görünümünü” gerekçe gösterdi. ABD ve Çin büyümedeki azalmanın yaklaşık yarısını oluştururken, geri kalanının çoğu ticarete bağımlı Asya ekonomilerinden kaynaklanıyor.

Ticaret savaşının petrokimya ürünleri (plastik, gübre ve petrol ve doğalgazdan yapılan diğer ürünler) üreticileri üzerinde de önemli etkileri olması muhtemel. IEA'ya göre ABD'den tedarik sağlayan Çinli üreticiler özellikle etkilenecek. İkinci faktör ise Suudi Arabistan ve Rusya'nın başını çektiği petrol üreticileri koalisyonu OPEC+'nın mayıs ayında arzı daha önce planlananın üç katı olan günde 411.000 varil artıracağını açıklaması oldu. Grup daha önce Eylül 2026'ya kadar her ay günde 137.000 varil ilave etmeyi planlıyordu.

OPEC+ neden kasıtlı olarak arzı arttırır?

OPEC+ bu hamlenin Trump'ın koalisyonun petrol fiyatlarını düşürmesi yönündeki çağrılarından etkilendiğini reddetti. OPEC+ daha ziyade, başta Kazakistan ve Irak olmak üzere üzerinde anlaşmaya varılan üretim hedeflerini aşan üye ülkelere bir uyarı olarak üretim hedeflerini yükselttiğini söylüyor. OPEC verilerine göre gelirlerinde kesintiye gitmemek için güçlü bir teşvike sahip olan iki ülke de en azından 2024 başından bu yana üretimlerini hedeflerinin altında tutuyor. OPEC+, toplam arzı arttırmanın ve fiyatları aşağı çekmenin üyelere, kendileri çizgiye gelmezlerse diğerlerinin de gelmeyeceğini ve bunun herkesin zararına olacağını göstereceğini düşünüyor.