Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, para politikasında kontrollü gevşeme adımı olarak yaklaşık bir yıllık sürdürdüğü indirimlerle politika faizini önemli oranda düşürürken, bu dönemde bankalar tüketicilere kullandırılan ihtiyaç kredisi faizlerinde bunun üzerinde; üretim kesimine açtığı ticari kredilerde ise bunun çok altında indirime gitti.

Bugünkü yazısında “2026’ya yüksek ticari kredi faizi ile giriliyor” diyen Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, “Arızi kesintilere rağmen Aralık 2024’ten bu yana süren indirimlerle politika faizinde toplam düşüş 12 puana ulaştı. Ancak bu düşüş, bankacılık sektörünün kredi fiyatlamalarına aynı ölçüde yansımadı. Mevduata verdikleri faizi, özellikle belli vadelerde politika faizindekinden de fazla düşüren bankaların, kredi faizlerindeki inişler ise segmentlere göre farklılık arz etti. İhtiyaç kredisi faizi önemli oranda düşerken, kamu bankalarının etkisiyle ortalamada zaten düşük olan taşıt ve konut kredisinin yanı sıra ticari kredi faizlerindeki düşüş de sınırlı kaldı. Bir yıllık sürecin ar­dından 2026’ya girerken kredi faizleri hala yüksek düzeylerde bulunuyor.” dedi.

YILLIK SEYİR

Ekonomiyi rasyonel zemine oturtmak hedefiyle Haziran 2023’te iş başına gelen yeni ekonomi yönetiminin ilk adım olarak 23 Haziran’da politika faizini yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çıkardığını ve parasal sıkılaştırma döneminin böylece fiilen başladığını anımsatan Bakır şöyle devam etti:

“Söz konusu faiz kademeli artışlarla Mart 2024’te yüzde 50’ye kadar çıkarıldı ve Aralık 2024’e kadar bu düzeyde tutuldu.

Ekonomide yavaşlama işaretleri ve sanayi ve diğer sektörlerden gelen yakınmalar üzerine Merkez Bankası aylar sonra yeniden faiz indirimi süreci baş­lattı. 27 Aralık 2024 itibarıyla 250 baz puanla başlanan indirim süreci, 23 Ocak ve 6 Mart’taki toplantılarda 250’şer baz puanlık indirimlerle devam etti ve politika faizi yüzde 42,50’ye kadar indirildi. Ancak 19 Mart’ta başlayan siyasilere yönelik yargı operasyonları ve nisan başında ABD’nin açıkladığı rakip ül­kelere fahiş oranlar içeren sürpriz yeni gümrük tarifesinin yol açtığı belirsizlik ve türbülans üzerine indirim süreci kesintiye uğradı.

Yeniden artırıma gitmek zorunda kalan Merkez Bankası, nisanda faizi yüzde 46’ya çıkardı. İzleyen dönem­de koşulların türbülansın görece yatışması üzerine Banka, 24 Temmuz, 11 Eylül, 23 Ekim ve en son 11 Aralık’taki toplantılarda yaptığı indirimlerle yüzde 38’e kadar çekti. Böylece, tepe nokta olan 26 Aralık 2025’e göre toplam indirim 1.200 baz puanı (12 puan) buldu.

Enflasyon beklentilerinin yeterince kırılamaması ve fonlama maliyetlerinin halen çift hanelerde olması, uzun vadeli kredilerde maliyet baskısını artırıyor. Ayrıca, kredi talebinde gözlenen toparlanmaya rağmen, bankalar bilançolarında risk ağırlığını düşük tutmayı tercih ediyor. Bu nedenlerle Merkez Bankası’nın politika faizindeki indirimleri, bankacılık sektörünün kredilere uyguladığı faizle­re birebir yansımıyor.”

EN FAZLA DÜŞÜN İHTİYAÇ KREDİSİNDE

“Tüketici kredileri cephesinde, 27 Aralık’tan bu yana ortalama yıllık faiz oranında 13,25 puanla en fazla düşüş, en yaygın segment olan ihtiyaç kredilerinin faizinde.” diyen Bakır, “Sektör ortalamasında ihtiyaç kredisi yıllık basit faizi 19 Aralık itibarıyla yüzde 56,83 ve bu düzeyi ile hem politika faizinin hem de bankaların diğer kredilere uyguladığı faizlerin çok üzerinde. Tüketici cephesinde konut kredisinin dönem başında yüzde 40,87 olan sektör ortalaması yıllık basit faizi ise politika faizine para­lel iniş çıkışlar sonrası 19 Aralık itibarıyla yüzde 37,21 düzeyinde oluştu. Dönem boyunca konut kredisi faizinde 3,66 puanlık bir düşüş yaşandı. Konut kredisi fa­izinde kamu bankalarının uyguladığı düşük oranlar ortalamayı aşağı çekiyor. Aynı dönemde ta­şıt kredilerinin ortalama yıllık basit faizi de 5,66 puan düşerek yüzde 33,24 oldu” ifadelerini kullandı.

TİCARİ KREDİLERDEKİ FAİZ ORANI

Ticari kredilerdeki faiz oranına dikkati çeken Bakır, “Yaklaşık bir yıllık faiz indirimi döneminde bankaların kredi faizleri de gevşemekle birlikte politika faizine göre çok daha sınırlı oldu. Gelinen noktada, sanayi başta olmak üzere ekonominin üretim ayağına açılan ticari kredilerin yıllık ortalama faizi Merkez Bankası’nın haftalık verilerine göre 19 Aralık itibarıyla yüzde 51,11 düzeyinde. Bu oran sektördeki bankaların uyguladığı faizlerin ortalaması­nı gösteriyor, bunun altında ve üstünde faizle kredi kullandı­ran bankalar bulunuyor. Politika faizindeki indirimin 12 puana ulaştığı dönemde bankaların ticari kredilere uyguladığı ortalama yıllık faiz oranındaki düşüş 8,52 puan.” dedi.

Odatv.com