Yaşlanmanın en gözlemlenebilen sonuçlarından biridir saçlarımıza düşen aklar. Saçların ağarması, saçlara yıldız düşmesi gibi birçok farklı şekilde de ifade edilen bu doğal değişimin altında yatan sebep nedir hiç düşündünüz mü?

Her saç telinin kökü, derinin altında bulunan saç folikülü adı verilen bir doku tüpü ile çevrilidir ve her saç folikülü belirli sayıda pigment hücresi içerir. Bu pigment hücreleri; melanin adı verilen, büyüyen saça renk veren bir kimyasal üretirler. Melanin; hücre içindeki organellerde oluşur. Esasen, saçlarımız renkli olduğu her an bir üretim halindedir.

Saç Pigmentasyonu

İnsanlarda saç pigmentasyonu, siyahtan sarıya kadar geniş bir çeşitlilik gösterir ve bu çeşitlilik içerisinde koyu kahverengi, sarı, açık kahverengi ve kırmızı renklerini barındırır. Bahsedilen bu çeşitlilik çoğunlukla iki tip melanin pigmentinin, seviyesindeki ve dağılım oranındaki farklılıklardan kaynaklanır. Bu pigmentler kahverengi/siyah eumelaninler ve sarı/kırmızı feomelaninlerdir. Kimyasal bileşimin yanı sıra, pigment granüllerinin cilt ve saçtaki fiziksel paketlenmesi ve dağılımı da önemli bir faktördür. Yüksek düzeyde eumelanin, koyu kahverengi veya siyah saç rengine neden olurken, düşük düzeyde eumelanin kahverengi veya sarı saç rengine neden olur. Kızıl saç fenotipi ise her iki pigmentin neredeyse eşit seviyelerini içeren melanin ile ilişkilidir.

Saç pigmentasyonundaki önemli değişiklikler yaşla birlikte, hormonlara yanıt olarak; çocukluk, ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde saç renginin koyulaşması ve ardından yaşlanmayla birlikte saç grileşmesi olarak ortaya çıkar. Yaşlanmayla birlikte yeterince doymayan saç folikülleri daha az melanin üretir. Böylece pigmentlerdeki azalma saç renginin griye ve en nihayetinde beyaza dönüşmesine sebep olur. Yani aslında saçlarımız başka bir renk üretmekten ziyade sadece kendi rengini üretmez olmuştur. Grileşme olarak başlayan bu değişim, genellikle erkeklerde şakak ve tepe bölgesinde, kadınlarda ise saç çizgisinin çevresinde başlayarak kafa derisinin geri kalanına yayılma eğilimindedir. Latince ‘canities’ olarak ifade edilen saçın ağarlaşması, zaman içerisinde daha koyu, normal pigmentli saçlar ile daha açık renkteki saçların karışımıyla saç renginin seyrelmesi ve grileşme olarak algılanan ve kademeli bir beyazlamaya yol açan, sahip olunan saç pigmentasyonunun ilerleyici kaybı olarak tanımlanan doğal bir süreçtir.

Saçın ağarlaşması süreci, orta yaşlı yetişkin (45-65 yaş) erkeklerde %78 ve kadınlarda %71 oranında görülür. Bununla birlikte, etnik veya coğrafi kökene ve doğal saç rengine bağlı olarak değişir. En düşük insidansın (görülme sıklığı) ise koyu saç renginin baskın olduğu popülasyonlarda gözlemlendiği rapor edilmiştir.

Kaynakça

 https://kidshealth.org/en/kids/gray-

 https://www.bioalternatives.com/en/canities-and-hair-pigmentation/

 https://medlineplus.gov/ency/article/004005.htm

 https://www.melodweb.com/index.php?act=search&s=Premature%20Grey%20Hair%20in%20Teenagers&accel=1

Fernandez‐Flores, A., Saeb‐Lima, M., & Cassarino, D. S. (2019). Histopathology of aging of the hair follicle. Journal of cutaneous pathology, 46(7), 508-519.

Van Neste, D., & Tobin, D. J. (2004). Hair cycle and hair pigmentation: dynamic interactions and changes associated with aging. Micron, 35(3), 193-200.