Donald Trump'ın ikinci dönemi beklendiği gibi agresif başladı. Soli Özel, ABD'deki bu değişimin hem dünya hem Türkiye için ne anlama geldiğini Forbes Türkiye'ye yorumladı.

Amerika Birleşik Devletleri’nin 47. Başkanı Donald Trump dün yemin ederek koltuğuna oturdu. Donald Trump hem yemin törenindeki açıklamaları hem sonrasında imza attığı kararnamelerle uzun süredir geldiğini söylediği yeni dönemi resmen başlatmış oldu. 

Yazar ve akademisyen Soli Özel, Trump 2.0 döneminin hem dünya hem Türkiye açısından ne anlama geldiğini yorumladı. Forbes Türkiye’nin sorularını yanıtlayan Özel, Trump’ın konuşmasının kendisine 1981 yılında iktidara gelen Ronald Reagan’ın yemin törenini hatırlattığını söyledi. 

Soli Özel, “Reagan, işlerin hayli kötüye gittiğini düşünen morali bozuk ülkede ‘Amerika’da yeniden şafak doğdu’ mesajını vererek konuşmasını yapmıştı” benzetmesinde bulundu. ABD Başkanı Donald Trump dün konuşmasına “ABD’nin altın çağı şimdi başlıyor” sözleriyle giriş yaptı. 

Özel, “Trump’ın konuşmasından da önemlisi yaptıkları yani imzalamış olduğu kararnameler. Trump Amerika’nın yeniden uyanışından bahsetti. Bir kısmı konuşma esnasında arkasında oturan kendinden önceki bütün başkanları kötüledi. Onların berbat hale getirdiği bu ülkeyi yeniden canlandıracağım. Çöküş dönemimiz sona erdi” sözlerini vurguladı. 

Soli Özel

Soli Özel’e göre Trump’ın konuşmasındaki en agresif mesaj Panama Kanalı’nın yeniden Amerikan denetimine geçirilmesi konusuydu. Trump’ın ABD askerlerini de bir seçenek olarak masa tutmasının Latin Amerika’daki yönetimler tarafından hoş karşılanmayacağını belirterek, “Yani gerekirse silahlı kuvvetleri de kullanırım dediği için tam ne yapacağını kestiremiyorum” diye konuştu. 

“Teknoloji şirketlerinin Trump'ın arkasında yer aldığını görüyoruz”

Trump’ın yemin törenine Forbes Milyarderler Listesi’nin ilk üç sırasında yer alan Elon Musk, Jeff Bezos ve Mark Zuckerberg katılmıştı. Ayrıca Google ve Apple CEO’ları Sundar Pichai ve Tim Cook da Kongre binası içindeki Rotunda salonunda bulunuyordu. Sekiz yıl önce Trump’ın en büyük muhaliflerinden olan Google’ın kurucularından Sergey Brin ve Trump’ın başkanlık kararnamesiyle kapanmasını 75 gün ertelediği TikTok’un CEO’su Shou Zi Chew de salonda yerlerini aldı. 

Soli Özel, “Salonda bulunan şirketlere baktığımızda teknoloji şirketlerinin Trump’ın arkasında çok güçlü bir şekilde yer aldıklarını görüyoruz” ifadelerini kullandı. 

Öte yandan Trump konuşmasında Mars’a Amerikan bayrağı dikmek istediklerini vurguladı. 

ABD Başkanı Trump Dünya Sağlık Örgütü, Paris İklim Anlaşması gibi uluslararası taahhütlerinden çekileceğini duyurdu. Aynı şekilde petrol ve doğalgaz aramalarını artırmak istediklerini ve elektrikli araç yasalarını da geri çekeceğini vurguladı. Soli Özel, “Eski tip enerji sektörünün yani hidrokarbon sektörünün önünü açacağını yeniden söyledi” diye konuştu.

Trump seçim yarışını kaybettiği Biden’ın yemin törenine katılmamış ve Kongre’nin işgal edilmesi çağrısında bulunmuştu. O dönemki Kongre baskınında güvenlik güçlerinden hayatını kaybedenler olmuştu. Donald Trump baskınla ilişkili 1500’e yakın insanı affettiğini duyurduğu bir kararname imzaladı. 

Soli Özel, Trump’ın söylemlerinin birleştirici ama politikalarının ise bölücü olmaya devam ettiğini vurgulayarak, “Her ne kadar Trump'ın varlığından rahatsız olan önemli bir blok varsa da şu anda Amerika'ya gelecek bir ilgili ümit verici mesaj sunabilen de ondan başka bir lider yok. O nedenle sanıyorum arkasına bir rüzgar almış olarak çıkacak. Dünyayla olan ilişkisinde de Amerika'nın öyle küresel sorumluluk gibi şeyleri çok dert edilmeyeceğini, tek tüfek hareket edeceğini düşünüyorum. Anlaşmalara bile uymayacak. Kendisinden başka kimseyi düşünmeden ve gücüne dayanarak tek taraflı hareket edeceği bir döneme girdiğimizi söylüyor” değerlendirmesini yaptı.

Trump’ın kişiliğine dair değerlendirmede bulunan Özel, “Şunu unutmamak lazım, Trump için sadece kendisi var ve sadakat tek taraflı bir yol, tek yönlü bir yol. Sizin ona sadık olma ve onun istediklerini yapmak gibi bir yükümlülüğünüz var, onun da öyle bir yükümlülüğü yok. Hayata böyle bakıyor, hep de böyle bakmış. Ülkesinin gücüne de bu şekilde güveniyor” ifadelerini kullandı. 

CAATSA yaptırımları ve F-35’ler

Türkiye’nin S-400’lere sahip olması Ankara - Washington ilişkilerinde gerilime yol açmıştı. Ayrıca masada CAATSA yaptırımları bulunuyor. Soli Özel, CAATSA’nın Trump’tan ziyade Kongre’inin sorumluluğunda olduğuna dikkat çekti. Biden yönetiminin bile son dönemlerde S-400 konusunu dillendirmediğini belirten Özel, “S-400’lerle ilgili bir Rusların itiraz edemeyecekleri formül bulunacak ve hayat devam edecek ama o formül bunları İncirlik Üssü’ne götürmek olmaz diye düşünüyorum" dedi.

Soli Özel, Donald Trump'ın seçimden sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında yaptığı açıklamalara da değildi. Ankara'ya bir Beyaz Saray davetinin gelmesini beklediğini ancak buna güvenerek her şeyin yolunda gideceği düşüncesinin yanlış olacağını aktardı.

Ortadoğu politikası ve Suriye

Soli Özel, Trump’ın konuşmasında ve kararlarında Rusya - Ukrayna savaşının yanı sıra Irak ve Suriye meselelerine değinmediğine dikkat çekti. Öte yandan Trump’ın Dışişleri Bakanı olarak atadığı Mark Rubio’nun ise Amerikan askerlerinin Suriye’den çekilmeyeceğini ve Washington’ın PYD’ye destek vermeye devam edecekleri yönündeki söylemlerini hatırlattı. 

Özel, “Ben Suriye'de Kürt ya da PYD meselesinde bir şekilde bir formül bulunacağını bekliyorum" dedi.

Trump’ın askeri harcamaları artırma planı

Donald Trump 2017 yılında ilk göreve geldiğinde NATO’dak üye ülkelerin askeri harcamalarını gayrı safi milli gelirin yüzde 2’sine çıkarmalarını istemişti. Özellikle Ukrayna - Rusya Savaşı’yla birlikte Avrupa’daki NATO üyeleri askeri harcamalarını artırmaya başlamıştı. 

Donald Trump bu seçimde ise yüzde 5’lik bir harcama hedefini dillendirdi. Soli Özel, “Trump'ın uygulayacağı politikaların dünya üzerindeki etkileri dolayısıyla Türkiye üzerindeki etkileri üzerinde düşünmek gerekir. Nasıl pozisyon alınacağı hesaplanmalıdır. Rusya - Ukrayna konusunda atacağı adımlar ister istemez Türkiye’nin de güvenliğini etkileyecektir. NATO’da harcayacağı parayı azaltması ya da herkese yüzde 5’e çıkartın demesi Türkiye’yi etkileyecek şeyler. Güvenlik açısından da Türkiye’yle Avrupa’yı ya da Avrupalı NATO üyelerini daha yakınlaştırması gereken şeyler. Bunları da düşünmeye başlamamız gerekiyor” uyarısında bulundu.