Hayatta kalma deyince ilk akla gelen canlı tardigradlar, adaptasyon yetenekleri sayesinde birçok yerde hayatlarını sürdürebilmektedirler. Çok düşük ve çok yüksek sıcaklıklardan, yoğun asidik ve bazik ortamlara, radyasyondan uzay koşullarına kadar çok geniş bir yelpazede zorlu yaşam koşullarına uyum sağlayabilen su ayılarını bu kadar güçlü yapan şey nedir?

Genellikle su ayıları veya yosun domuz yavruları olarak adlandırılan tardigradlar, dolgun, parçalı gövdeleri ve basık kafaları olan mikroskobik su hayvanlarıdır. Adeta Alice Harikalar Diyarında’daki nargile içen tırtıla benzeyen su ayılarının ortalama uzunluğu 0,05 ila 1,2 milimetre arasında olmakla birlikte, her birinin ucunda dört ila sekiz parmak bulunan sekiz bacakları vardır.

Tardigradları Bu Kadar Dayanıklı Yapan Nedir?

Su ayılarının zorlu koşullarda hayatta kalmak için alışılmadık bir stratejisi vardır. Kriptobiyoz adı verilen neredeyse ölüme benzer bir hal içerisine girerler. Vücutlarındaki suyun %95’inden fazlasını dışarı atarak başlarını ve bacaklarını içeri çekerler ve susuz bir su kütlesi halini alırlar. Kriptobiyoz sırasında, bir su ayısının metabolik aktivitesi normal seviyelerin %0,01’ine kadar düşmektedir. Susuz bir topa dönüştükleri bu duruma tun hali denilmektedir. Buna metabolizmalarını kapatıp uyku durumuna geçerler diyebiliriz.

Tardigradlar, düzensiz proteinler veya TDP’ler olarak bilinen suda çözünür proteinler tarafından hasara karşı korunur. Su ayıları vücutlarının suyunu dışarı attığında, TDP molekülleri hücrelerin etrafında sert, cam benzeri bir koza oluşturur. 2017 yılında Molecular Cell dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, tardigradlar bu şekilde hücresel materyali güvende tutarlar. Koşullar normalleştiğinde suda yeniden canlanarak eski hallerini alırlar.

Tardigradlar Nerede Yaşar?

Adlarından da anlaşılacağı üzere su ayıları okyanusta, tatlı su göllerinde ve nehirlerde yaşamlarına devam etmektedirler. Ayrıca karasal yosunları ve likenleri kaplayan su tabakasında yaşayan sıvı suyun olduğu hemen hemen birçok yerde yaşayabilirler. Michigan Üniversitesi Hayvan Çeşitliliği Ağı'na göre, çok çeşitli ortamlarda hayatta kalabilirler. Bunlara örnek olarak Himalaya Sıradağları'ndaki 19.600 fit (6.000 metre) üzerindeki rakımlardan yeryüzünün 15.000 fit (4.700 m) altındaki okyanus derinliklerine kadar oldukça geniş bir skalada yaşamlarını devam ettirebilmektedirler.

Araştırmacılar, tun halindeki tardigradların -200 °C ila 151 °C arasındaki sıcaklıklara dayanabildiğini bulmuşlardır. Science Education Resource Center’a göre radyasyona, yüksek sıcaklıktaki sıvılara ve okyanusun en derin kısmındaki basıncın altı katına kadar maruz kalabildikleri keşfedilmiştir.

2017’de Harvard ve Oxford Üniversitelerinden bilim insanları, gelecek birkaç milyar yıl içinde gerçekleşebilecek belirli astronomik olayların -asteroit çarpışmaları, süpernova patlamaları ve gama ışınları patlamaları- olasılıklarına bakmışlardır. Scientific Reports dergisinde yayınlanan çalışmalarında, bu tür felaketlerin insanları muhtemelen yok edecek olmasına karşın küçük tardigradların çoğunun kozmik felaketlerden sağ kurtulabileceğini keşfetmişlerdir. 

Bu özellikleri sayesinde tardigradlar bugün uzayda canlılık ile ilgili birçok çalışmada yer almaktadır.