TCMB reel sektörün döviz talebini inceledi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yayımladığı yeni blog yazısında firmaların döviz talebindeki değişimleri ve bu talebin nedenlerini ele aldı. Analizde, parasal sıkılaşma sürecinin şirketlerin döviz biriktirme davranışını belirgin şekilde etkilediği vurgulandı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yayımladığı yeni blog yazısında firmaların döviz talebindeki değişimleri ve bu talebin nedenlerini ele aldı. Analizde, parasal sıkılaşma sürecinin şirketlerin döviz biriktirme davranışını belirgin şekilde etkilediği vurgulandı.
20 Ağustos 2025, 09:53
Firmaların dövize yönelmesinde farklı etkenler öne çıkıyor. İthalat ödemeleri, dış borç yükümlülükleri, kur dalgalanmalarına karşı korunma ihtiyacı ve yatırım tercihleri bu nedenlerin başında geliyor. TCMB uzmanları, döviz talebinin hangi faktörlerden beslendiğini anlamanın finansal istikrar ve para politikalarının etkinliği açısından kritik olduğunu belirtiyor.
YP mevduat oranında hızlı düşüş
Analize göre, firmaların yabancı para mevduatlarının toplam mevduatlar içindeki payı son iki yılda ciddi şekilde geriledi. 2023 Haziran ayında yüzde 60,7 olan oran, 2025 Haziran’ında yüzde 35 seviyesine düştü. Bu durum, şirketlerin döviz biriktirme eğiliminde belirgin bir azalma olduğunu gösteriyor.
Net ihracatçı ve ithalatçı firmaların farklı eğilimleri
Çalışmada reel sektörün döviz akımı da ayrıntılı şekilde incelendi. 2021’den 2025 Mayıs’ına kadar olan dönemde ihracatçı firmaların döviz satışı artarken, ithalatçı firmaların döviz talebi sabit kaldı. Böylece ihracatçı firmalar piyasaya döviz arz eden bir konuma gelirken, ithalatçı firmaların ihtiyacı uzun dönem ortalamalarına yakın seyretti.
Son bir yılda net döviz satıcısı oldular
Veriler, reel sektörün özellikle son bir yılda net döviz satıcısı haline geldiğini ortaya koyuyor. Mart ayında döviz kurlarında yaşanan dalgalanmanın ardından satışların hızında kısmi bir yavaşlama olsa da firmalar genel olarak piyasaya döviz arz etmeye devam ediyor.
Döviz talebinde ithalatçıların payı arttı
İthalatçı firmaların toplam döviz talebindeki payı son dönemde daha da yükseldi. 2021-2023 döneminde yüzde 57 olan bu oran, parasal sıkılaşmayla birlikte yüzde 65’e çıktı. Bu da, firmaların döviz ihtiyacında dış ticaret ödemelerinin daha belirleyici hale geldiğini gösteriyor.
Hangi sektörler öne çıkıyor?
Sektörel analizde ise enerji, otomotiv ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon gibi ithalat ağırlıklı alanların net döviz alıcıları arasında öne çıktığı görülüyor.
TCMB’nin değerlendirmesine göre, sıkı para politikası döneminde ihracatçı firmalar piyasaya döviz kazandırırken, ithalatçı firmalar daha çok döviz talebi yaratıyor. Özellikle dış ticaret ödemeleri, şirketlerin döviz alımlarında en belirleyici unsur olarak öne çıkıyor.