Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), blog sayfasında yayımladığı bir yazıda Türkiye’nin ihracat yapısında yaşanan dönüşüme dikkat çekti. Çalışmada, ürün ve ülke çeşitliliğindeki artışın dış ticarette daha dayanıklı bir yapı oluşturduğuna işaret edildi.

---

13 Haziran 2025, 10:08

TCMB uzman yardımcıları Enver Sait Kurtalan ve Didem Yazıcı tarafından kaleme alınan "Türkiye’nin İhracat Çeşitliliği" başlıklı yazı, ihracattaki çeşitlenme eğilimini yıllar içinde inceleyerek gelişmekte olan bazı ülkelerle karşılaştırmalı analizler sunuyor.

Blog yazısında, küresel ticarette yaşanan belirsizlikler karşısında ihracatın sınırlı ürün ve pazarlara odaklanmasının riskleri artırdığı, bu nedenle ürün ve pazar çeşitliliğinin ekonomik dayanıklılığı artıran önemli bir unsur olduğu vurgulandı.

Rakamlarla ihracattaki genişleme

2013-2024 döneminde Türkiye'nin ihraç ettiği ürün sayısı 10 bin 487’den 10 bin 810’a çıkarken, ürün-ülke kombinasyonlarının sayısı da yüzde 40’tan fazla artarak 236 bin 864’e ulaştı. Bu artış, Türkiye’nin ihracat ağının daha karmaşık ve dirençli bir hale geldiğine işaret ediyor.

Dünya ile karşılaştırıldığında öne çıkıyor

Yazıda ayrıca Türkiye’nin ihracat çeşitliliğinin uluslararası karşılaştırması da yapıldı. 2023 itibarıyla Türkiye, dünyada ihraç edilen ürünlerin yüzde 84’ünü dış pazarlara sunabiliyor. Bu oran, 2013 yılına kıyasla 4,3 yüzde puanlık artış gösterdi.

Ürün-ülke bazında bakıldığında ise Türkiye, 2023'te küresel ihracat pazarlarının yüzde 22’sinde yer aldı. Bu oran 2013 yılında yüzde 16 seviyesindeydi. Böylece Türkiye, bu alanda anlamlı bir ilerleme kaydetmiş oldu.

Yoğunlaşma azalıyor, ihracat dengeleniyor

Araştırmada, ihracatın belirli ürün veya pazarlara aşırı bağımlılığını ölçen Herfindahl-Hirschman endeksi de kullanıldı. 2013 ve 2023 yıllarına ait verilere göre Türkiye, ürün ve pazar çeşitliliği bakımından karşılaştırma yapılan ülkeler arasında en dengeli dağılıma sahip ülkelerden biri olarak öne çıktı.

Yeni pazarlarla büyüme dikkat çekiyor

Çalışmada son olarak ihracat artışının kaynakları da incelendi. Türkiye, 2013-2023 döneminde ihracatını en çok büyüten ikinci ülke olurken, bu büyümede yeni ürün ve pazarlara açılmanın payı da en yüksek seviyede gerçekleşti.

Değerlendirme: Dış ticarette sağlam adımlar

TCMB'nin analizine göre, Türkiye’nin ihracat yapısı hem çeşitlenme hem de denge açısından güçleniyor. Bu durum, ülkenin küresel ticarete entegrasyonunun arttığını ve dış şoklara karşı daha dayanıklı hale geldiğini gösteriyor. Ancak uzun vadede ihracat kalitesini artırmak adına katma değer ve teknoloji odaklı büyümenin de göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanıyor.