Amazon, Microsoft, Google, Meta ve OpenAI, yıl sonuna kadar yapay zeka alanında en az 325 milyar dolar harcamayı planlıyor. Peki bu kadar harcamayla ne elde etmeyi hedefliyorlar?

OpenAI'ın CEO’su Sam Altman, şirketinin yapay zeka inşa etme arayışında ne kadar harcama yapmayı planladığını açıkça dile getiririyor. Altman daha önce şirketin YZ teknolojilerini güçlendiren devasa bilişim tesislerine atıfta bulunarak, “Yakın gelecekte veri merkezi inşası gibi şeylere trilyonlarca dolar harcamasını OpenAI’den beklemelisiniz. Bir grup ekonomistin ellerini ovuşturup ‘Bu çok çılgınca, çok pervasızca’ diyeceğini de beklemelisiniz. Biz de sadece ‘Bırakın işimizi yapalım’ diyeceğiz" ifadelerini kullandı. 

Peki, tam olarak o iş nedir? Teknoloji sektörü durmaksızın para harcarken, tarım arazilerini veri merkezlerine çevirip YZ araştırmacılarını en yüksek ücretli çalışanlarından biri haline getirirken, ne inşa ettiklerini ve neden bu kadar çok para harcadıklarını açıklamakta zorlanıyor.

İnsanlar kadar zeki bir YZ sistemi mi geliştiriyorlar? Önce insanlığı yok etmezse dünyayı değiştirecek tanrısal bir makine mi? On yıllardır sattıkları yazılımların daha gelişmiş versiyonları üzerinde mi çalışıyorlar? Tüm bu para, sahte çevrimiçi arkadaşlar ve daha etkili reklamlar yaratmak için cesur bir plana mı gidiyor? Yoksa sadece herkesin yaptığı şeyi kaçırmaktan mı korkuyorlar? New York Times, çok olası olandan fantastik olanlara kadar şirketlerin vziyonlarının bir özetini ve bu fikirlerin nedenlerini derledi:

Vaadettikleri: Daha iyi bir arama motoru

Google'ın chatbot’ları, mavi linkler listesi yerine sade cevaplar üreterek arama motoru gibi çalışıyor. Bu sorulara daha hızlı, kolay ve sezgisel bir yanıt yöntemi olabilir ancak chatbot’lar sık sık yanlış yapabiliyor ya da uydurma bilgi verebiliyor.

Neden bunu inşa ediyorlar?: Google’ın arama motoru, teknoloji sektörünün en karlı işi. Eğer şirketler bilgiyi aramanın daha iyi bir yolunu sunabilirse, milyarlarca kişilik bir pazarı yakalayabilirler.

Gerçekleşmeye ne kadar yakın?: Yüz milyonlarca kişi zaten bilgi toplamak için chatbot kullanıyor. Her ay sadece ChatGPT’yi kullanan sayısı 700 milyonu geçiyor. Ama bu teknolojiyle kâr etmek zor. Bir chatbot’u işletmek, sıradan bir web sitesi sunmaktan çok daha pahalı. Ayrıca teknoloji, arama motorlarında para kazanmanın klasik yolu olan dijital reklama da pek uygun değil.

OpenAI, ChatGPT’nin bir versiyonunu aylık 20 dolara satıyor ve şirketin dediğine göre bu en azından kendi sunum maliyetini karşılıyor. Ama bu aboneler, ChatGPT’yi kullananların yüzde 6’sından azını oluşturuyor. Ücretsiz versiyon hala zararda çünkü OpenAI henüz reklam denemelerine başlamadı. Öte yandan Google, günlük 2 milyar kişi tarafından kullanılan arama motorundan her çeyrek 54 milyar dolar reklam geliri elde ediyor.

Vaadettikleri: Ofis çalışanlarının verimliliğini artıran araçlar

ChatGPT’yi çalıştıran teknoloji sadece soruları yanıtlamakla kalmıyor, aynı zamanda insanların işlerini yapmasına yardımcı oluyor. YZ, bilgisayar programları yazabilir, belgeleri ve toplantıları özetleyebilir, e-postalar taslak halinde hazırlayabilir, hatta elektronik tablolar ve çevrimiçi takvimler gibi diğer yazılımları kullanabilir.

Neden bunu inşa ediyorlar?: Teknoloji yöneticileri, YZ’nin hukuk büroları, hastaneler, haber odaları gibi iş dünyasını dönüştürebileceğine inanıyor. Microsoft ve OpenAI gibi şirketler, bilgisayar programları üretebilen YZ sistemleri satarak şimdiden önemli gelirler elde ediyor.

Amazon, Google, Meta, Microsoft ve OpenAI bu yıl devasa veri merkezlerine toplamda 325 milyar dolardan fazla harcama yapmayı planlıyor. Bu Belçika’nın yıllık bütçesinden 100 milyar dolar fazla. Amazon CEO’su Andy Jassy, "Zamanla, altyapının yaklaşık yüzde 10’u YZ teknolojileri inşa etmek için yüzde 80-90’ı ise bu teknolojileri müşterilere sunmak için kullanılacak" dedi.

Gerçekleşmeye ne kadar yakın?: Birçok işletme YZ’yi denemeye başladı ama ABD ekonomisinde büyük çaplı yaygın kullanımlar henüz başlamadı. Amazon, Google ve OpenAI gibi şirketler bu teknolojileri geliştirmeye devam etmezse, benimseme beklenenden daha yavaş olabilir.

McKinsey & Company araştırmasına göre işletmelerin yaklaşık yüzde 80’i üretken YZ kullanmaya başladı ama aynı oranda işletme YZ’nin “önemli bir finansal etkisi olmadığını” söylüyor. YZ girişimi Hugging Face’den araştırmacı Sasha Luccioni, “Karma kartlar çökmeye başlayacak. Harcanan para, gelen para ile orantılı değil" dedi. 

Vaadettikleri: Her şeye yardımcı asistan

Teknoloji şirketleri, chatbot benzeri teknolojiyi birçok tüketici ürünü ve hizmetine entegre ediyor. YZ, gerektiğinde ortaya çıkan dijital bir asistan gibi çalışacak, diyorlar. Meta, akıllı gözlüklerine bu teknolojiyi ekliyor; böylece insanlar yürürken simge yapıları tanıyabilecek ve yabancı ülkelerdeki sokak tabelalarını çevirebilecek. Amazon ise YZ’yi alışveriş sitelerinden Alexa sesli asistana kadar her şeyi geliştirmek için kullanıyor.

Neden bunu inşa ediyorlar?: Bir dijital asistana başladıysanız, o botun arkasındaki şirket dikkat çekme ve sonunda size ürün satma yollarını artırıyor. Bu yüzden şirketler, interneti kullanma şeklinizi kontrol etmek için mümkün olduğunca çok cihaz ve çevrimiçi hizmete YZ teknolojisi ekliyor. Amazon kıdemli başkan yardımcısı Rohit Prasad, “Her şey YZ ile dönüşecek. Bu bir bilim projesi değil" diye konuştu.

Gerçekleşmeye ne kadar yakın?: Meta’nın YZ destekli gözlükleri hâlâ birkaç milyon kişi tarafından kullanılan niş bir ürün. Amazon’un Alexa’sı daha popüler ama dünya genelindeki bilgisayar ve telefonlara kıyasla hâlâ küçük bir kitleye sahip. Alexa, ilk piyasaya sürüldüğünden beri kendi başına zarar ediyor. Daha çok diğer ürün ve hizmetleri desteklemek için kullanılıyor. Amazon, Alexa’yı yeni YZ teknolojisiyle yeniden başlattığında, Prime üyelerine ücretsiz yükseltme verdi. YZ Alexa’yı daha popüler yapabilir ama yakında kâra geçmesi pek olası değil.

Vaadettikleri: YZ arkadaşlar

Meta ve Character.AI, Elon Musk’ın xAI gibi çeşitli girişimler, yeni tür bir arkadaşlık sunan YZ botları geliştirmeye başladı. İnsanlar bu botlarla sosyal ağlarda gerçek arkadaşlarla etkileşim kurar gibi iletişim kurabiliyor. Meta CEO’su Mark Zuckerberg yakın zamanda verdiği bir podcast röportajında, “Ortalama insan, sahip olduklarından daha fazla bağ, bağlantı istiyor" dedi.

Neden bunu inşa ediyorlar?: Zuckerberg ve Musk sosyal ağları işletiyor ve sanal arkadaşları için ücret alabilirler. Musk, botlarını aylık 300 dolarlık abonelik hizmetiyle sunuyor. Meta da OpenAI’ın ChatGPT’si gibi sanal arkadaşlar için abonelik ücreti alabilir, ancak uzun süredir Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi platformlarda insanları tutarak reklam gelirini artırmayı tercih etti.

Gerçekleşmeye ne kadar yakın?: Bazı insanlar chatbot’ları arkadaş gibi görüyor ama YZ arkadaşlığı ağır eleştiriler alıyor. Bu teknolojiler insanları gerçek ilişkilerden uzaklaştırıp tehlikeli hayalperest davranışlara itebiliyor. Bu henüz gerçekçi bir pazar olmaktan çok uzak ve şirketlerin üzerinde çalıştığı birçok senaryodan sadece biri. Bazı gözlemciler, teknoloji yöneticilerinin yaptığı işi bir oyun tahtasında rakiplerini yenmeye çalışmaya benzetiyor. Silicon Valley yatırım şirketi Sequoia’dan ortak David Cahn, “Çok az insanda çok fazla güç toplanmış durumda ve bu insanlar hepimizi ilgilendiren satranç oyunu oynuyor" diye konuştu.

Vaadettikleri: İnsan kadar zeki veya daha zeki YZ

Mark Zuckerberg ve Google’ın DeepMind araştırma laboratuvarı başkanı Demis Hassabis gibi yöneticiler, şirketlerinin insan beynine eşdeğer veya daha güçlü süperzeka (superintelligence) olarak adlandırılan yapay genel zekâ (AGI) üzerinde çalıştığını söylüyor.

Neden bunu inşa ediyorlar?: Pek çok teknoloji uzmanı hayal edebilecekleri en büyük hedefin peşinde: süperzeka. Teknolojistler 1950’lerden beri bu hayali kovalıyor.

Gerçekleşmeye ne kadar yakın?: AGI ve süperzeka gibi terimler net tanımlanması zor kavramlar. Bilim insanları insan zekasını bile tanımlamakta anlaşamıyor. Ama insan beyninin yeteneklerine gerçekten eşdeğer bir makine, on yıllar uzaklıkta. Kimse bu teknolojilerden nasıl para kazanılacağını net olarak ortaya koymadı. Teknoloji şirketleri yeni veri merkezlerine yüzlerce milyar dolar harcarken büyük bir inanç sıçraması yapıyor.

Allen Institute for AI’ın kurucu CEO’su Oren Etzioni, bu sıçramanın Silikon Vadisi’nin büyük patronlarını motive eden aynı karışımla beslendiğini söylüyor: Açgözlülük, ego ve beklenmedik bir atılım tarafından tahtından edilme korkusu. Etzioni, “Tek kelimeyle cevap vermem gerekseydi: FOMO (kaçırma korkusu) olurdu". dedi. 

Kaçırma korkusu ucuz değil. Altman, kendisi ve rakipleri bu yüksek hedeflerin peşindeyken bazı yatırımcıların aşırı harcama yapabileceğini söyledi. Araştırmacılar çok daha az donanım kullanarak YZ geliştirme yolları bulabilir. İnsanlar bu şirketlerin yaptığı YZ teknolojilerini istemeyebilir. Son birkaç yıldaki hızlı YZ gelişimi yavaşlayabilir veya tamamen durabilir. Ekonomi alakasız nedenlerle tamamen değişebilir. Altman, “Bazı rakiplerimiz başarısız olacak, bazıları çok iyi yapacak ve kapitalizm böyle işliyor. Birilerinin muazzam miktarda para kaybedeceğini düşünüyorum" dedi.