Tiroit bezi, âdem elmasının hemen altında nefes borusunun çevresine sarılı olarak boyunda yer alan kelebek şeklinde bir bezdir. Vücudumuz için çok önemli görevleri yerine getirir. Metabolizmanın düzenlenmesi, kilo, ruh hali, enerji, büyüme kontrolü ve dolaşım da dahil olmak üzere birçok süreçte görev alır. Tiroit bezi boyut olarak oldukça küçüktür, bu küçük organın düzensiz çalışması ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Tiroit Bezinde Salgılanan Hormonlar ve Düzenlenmesi

Tiroit bezi, triyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) hormonlarını üreterek vücut metabolizmasını kontrol eder. Bu hormonlar TSH (tiroit uyarıcı hormon) olarak adlandırılır. Gerekli durumlarda T3 ve T4 hormonlarının birbirleri arasında dönüşüm gerçekleşir.

Tiroit oldukça karmaşık bir geri bildirim mekanizması tarafından kontrol edilir. Beyinde bulunan hipotalamus, tiroit hormonlarının yetersiz miktarda bulunduğunda ve algıladığında, TRH (Tirotropin salgılayan hormon) olarak bilinen bir hormon salgılar ve bu hormon da hipofiz bezine TSH (Tiroit Uyarıcı Hormon) salgılamasını söyler ve tiroitin daha fazla hormon üretmesine yardımcı olmak için TSH düzeyi yükselir. Yükselen TSH, tiroit bezini hormon sentezleyip salgılaması için uyarır ve dolaşıma daha fazla tiroit hormonu (T3 ve T4) katılır.

Tiroit bezi çeşitli nedenlerden dolayı hasar görebilir ve düzgün çalışmaz. Tiroit bezinin az aktif olduğu durum hipotiroidizm, aşırı aktif olduğu durum ise hipertiroidizm olarak adlandırılır. Bunlarla birlikte tiroit iltihabı ve tiroit kanseri yaygın görülen hastalıklardandır.

Tiroit Bezi Düzensizliklerin Nedenleri Nelerdir?

1. Radyasyon: Tiroit bezi, radyasyona karşı oldukça savunmasızdır, tiroit az miktarda radyasyondan kolayca etkilenebilir. Hastanelerde yapılan BT taramaları, röntgenler ve nükleer tıbbi testler, tiroit bezinin zarar görmesinin en yaygın sebeplerindendir.

2. Yüksek dozda lityum: Yüksek dozda (günde 1200 mg) lityum, psikiyatristlerin bipolar bozukluk için kullandığı tedavilerden biridir. Bu çok yüksek dozda lityum hipotiroidizme neden olabilir. Düşük dozlarda (günde 10 – 20 mg) kullanılan lityum ise, yaşlı yetişkinlerde hafıza güçlendirici olarak etkilidir.

3.Amiodaron: Bu genellikle anormal kalp ritimleri için reçete edilen bir ilaçtır. Yan etki olarak tiroide zarar verebilir.

4. İyot eksikliği veya iyot fazlalığı: İyot eksikliği muhtemelen en yaygın beslenme eksikliklerinden biridir. Çok fazla veya çok az iyot tiroide zarar verebilir. Dünya Sağlık Örgütü 1990 yılında nüfusun %28,9'unun iyot eksikliği olduğunu tahmin etmiştir. Şiddetli iyot eksikliği boyunda guatr olarak bilinen büyük bir yumruya neden olur. Aynı zamanda zekâ geriliği, zihinsel işlevlerde bozulma ve hipotiroidizme de yol açabilir. Aşırı iyot 'un tiroidit, guatr, hipotiroidizm, hipertiroidizm ve akne ile sonuçlandığı belgelenmiştir. Birkaç miligram iyotta bile olumsuz cilt ve tiroit reaksiyonları geliştirebilecek çok hassas bazı kişiler vardır. Bu yüzden iyot miktarındaki dengesizlikler doktor kontrolü ile tedavi edilmelidir.