Dünyanın dört bir yanındaki ordular, düşmanların hava savunmasını engelleyebilmek için düşük maliyetli, yapımı kolay yöntemler arıyor.

---

25 Eylül 2025, 13:19 Güncelleme: 25 Eylül 2025, 13:26

İran'ın kötü şöhretli Shahed insansız hava araçları, Rusya tarafından Ukrayna'ya saldırmak için yıkıcı bir etkiyle kullanıldı. Şimdi ABD ve müttefikleri, bu düşük maliyetli, uzun menzilli silahın kopyalarını geliştirmek için yarışıyor. Uzun yıllardır, gelişmiş ordular hassas saldırılar için pahalı füzeler, kitlesel bombardıman için ise daha ucuz topçu silahları kullanıyordu. Ukrayna'daki savaş, insansız hava araçlarının hem ucuz hem de hassas olabileceğini gösterdi. Shahed'lerin tanesi sadece on binlerce dolara mal oluyor ve bazı tahminlere göre 1600 kilometreden fazla uçabiliyor.

“Batı'nın olması gereken yerde olmadığını gösterdi”

İran tasarımı insansız hava aracı, hava savunma sistemlerini alt etmekte özellikle etkili olduğunu kanıtladı. Rusya, çarpma anında patlayan Shahed'leri düzenli olarak aynı anda onlarca adet fırlatıyor. Füzeler bazen insansız hava araçları ile birlikte ateşlenerek savunma sistemlerinden kaçma olasılıklarını artırıyor. Hollanda Kraliyet Hava ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral André Steur, “Ukrayna savaşı uygun fiyatlı, uzun menzilli insansız hava araçlarının önemini ve Batı'nın olması gereken yerde olmadığını gösterdi. Savaşa girerseniz, çok derin ceplere sahip olmanız gerekir” dedi. 

ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve diğer ülkelerdeki şirketler, Shahed'i taklit etmeye çalışan kendi insansız hava araçları üzerinde çalışıyorlar. Ukrayna, en az iki yıldır uzun menzilli insansız hava araçlarıyla Rusya'ya saldırıyor ve son zamanlarda Shahed'e benzeyen üçgen kanatlı bir İHA kullanmaya başladı. Ancak analistler, Batı'nın büyük ölçüde geride kaldığını ve daha yüksek maliyetler dahil olmak üzere çeşitli zorluklarla karşı karşıya olduğunu söylüyorlar.

İran, İsrail ve Güney Afrika'da benzer uzun menzilli insansız hava araçlarının geliştirilmesinin ardından, 2000'li yılların başında Shahed üzerinde çalışmaya başladı. O zamandan beri bu İHA, İran tarafından İsrail'e saldırmak için ve ayrıca Tahran'ın bölgede desteklediği savaşçı gruplar tarafından kullanılıyor. Rusya, İran ile insansız hava araçlarını yerel olarak satın almak ve üretmek için bir anlaşma imzaladıktan sonra 2022'nin sonlarında Shahed'i kullanmaya başladı. O zamandan beri, Ukrayna'daki hedeflere on binlerce kendi versiyonunda saldırı insansız hava aracı ve yanıltıcı insansız hava aracı fırlattı.

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, temmuz ayında ABD'nin insansız hava aracı üretim tabanını güçlendirmesini ve savaş birimlerinin çeşitli Amerikan yapımı, düşük maliyetli İHA'larla donatılmasını talep eden bir not yazdı. Bu yaz Pentagon'da düzenlenen bir etkinlikte, 18 adet Amerikan yapımı insansız hava aracı prototipi sergilendi. Bunlardan biri, Phoenix merkezli SpektreWorks tarafından üretilen ve Shahed'e çok benzeyen Lucas’tı. 

Taklitleri yaygınlaştı

Devlet fonu alan şirket, bu insansız hava aracını lojistik gereksinimleri az olan “maliyet etkin” bir araç olarak tanımlıyor. Griffon Aerospace tarafından üretilen uzun menzilli saldırı insansız hava aracı Arrowhead de Shahed ile aynı üçgen kanat şekline sahip. Alabama, Madison merkezli şirket, bu insansız hava aracının seri üretime uygun olarak tasarlandığını ve çeşitli şekillerde fırlatılabileceğini belirtiyor. Shaheed insansız hava araçları ve bunların taklitçileri o kadar yaygın hale geldi ki Griffon ve İsveçli Saab gibi şirketler de artık İran mühimmatına benzeyen ve onun gibi davranan hedef talimi için insansız hava araçları satmaya başladı.   Ancak pahalı işçilik ve malzemeler tüm Batılı insansız hava aracı üreticileri için bir sorun teşkil ediyor.

ABD savunma şirketi Anduril Industries, geçen yıl Tayvan'a 291 adet Altius uzun menzilli insansız hava aracını, eğitim ve destek altyapısı dahil olmak üzere her biri 1 milyon dolardan fazla değerinde bir anlaşma ile sattı. Buna karşılık, analistler Rusya'nın çok daha basit olan Shahed'lerin kendi versiyonunu yaklaşık 35 bin ila 60 bin  dolar arasında bir maliyetle üretebileceğini söylüyor.

---