Türkiye’de hava kirliliğinin ekonomiye maliyeti her geçen yıl artıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) Kara Rapor 2025’ine göre, soluduğumuz havadaki en tehlikeli partikül madde PM2.5’in yarattığı ekonomik yük 2024’te yaklaşık 138 milyar dolara ulaştı. Bu, Türkiye’nin 2024 yılı gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 10’una eşit.

---

15 Ekim 2025, 14:43 Güncelleme: 15 Ekim 2025, 15:05

THHP, hava kirliliğinin sadece sağlık değil, ekonomik refah açısından da ciddi bir sorun olduğunu vurguluyor. PM2.5 kirliliğinin azaltılmasıyla yılda 60 binin üzerinde yaşam kurtarılabilir ve ekonomideki ağır yük hafifletilebilir.

Hava kirliliği ölüm ve hastalıkları artırıyor

Kara Rapor 2025 verilerine göre Türkiye’de hava kirliliği, KOAH’a bağlı ölümlerin yüzde 41,3’üne, kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 27,7’sine, inme kaynaklı ölümlerin yüzde 27,4’üne ve akciğer kanserine bağlı ölümlerin yüzde 18,6’sına neden oluyor. Ayrıca uzun süreli PM2.5 maruziyeti demans riskini yüzde 8 artırıyor. 2023 ve 2024’te hava kirliliği nedeniyle sırasıyla 63 bin 851 ve 62 bin 644 erken ölüm kaydedildi.

Hiçbir il temiz hava standartlarını karşılamıyor

2024’te Türkiye’de tek bir ilin hava kalitesi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına uygun değil. Havası en kirli iller arasında Iğdır, Erzincan ve Kütahya öne çıkıyor. Ankara ve İstanbul’da hava kirliliği ‘hassas’ seviyede seyrediyor. Trafik, sanayi ve termik santrallerin yoğun olduğu bölgelerde halk yılın büyük bölümünde sağlıksız havaya maruz kalıyor.

Ekonomik yükün görünürlüğü artmalı

THHP Koordinatörü Deniz Gümüşel, PM2.5 kirliliğinin ekonomik etkisinin düzenli olarak hesaplanması gerektiğini vurguluyor. “Bu veriler, politika yapıcıların kirliliği önleme önlemlerini kamu yatırım planlarına entegre etmesi için kritik öneme sahip” diyor. Kara Rapor 2025’te, ölüm ve hastalıkların maliyetinin hesaplanmasında İstatistiksel Yaşam Değeri (Value of Statistical Life - VSL) yöntemi kullanıldı.

Çözüm önerileri

THHP, Türkiye’de hava kirliliği ve buna bağlı ekonomik yükün azaltılması için yedi öncelikli adım öneriyor:

Ekonomik analizler politikaya girdi olmalı: PM2.5 kirliliğinin maliyeti düzenli hesaplanmalı, politika ve yatırımlara entegre edilmeli.

Ulusal hava kalitesi izleme sistemi güçlendirilmeli: PM2.5 ölçüm kapasitesi artırılmalı, veri sürekliliği sağlanmalı.

Anlık ve geçmiş hava kalitesi verileri halka açık olmalı, denetimler sıkılaştırılmalı.