Donald Trump'ın yeniden başlattığı gümrük tarifesi tehditleri, ne müttefikleri ne de rakiplerini masaya çekmeye yetti. Avrupa misillemeyle karşılık verirken Çin ve diğer ülkeler bekle-gör taktiğiyle ilerliyor.

---

17 Haziran 2025, 08:00

Donald Trump’ın ikinci döneminde dış ticaret stratejilerinin merkezine koyduğu gümrük tarifeleri, beklenen karşılıkları yaratmıyor. Trump, ticarette, diplomaside ve iç siyasette baskı ve tehdit temelli yaklaşımını sürdürse de, dünya artık bu taktiğe alıştı ve direnç göstermeyi öğrendi.

Trump’ın temel yaklaşımı oldukça net: O emreder, dünya uyum sağlar. Ancak Harvard, büyük hukuk firmaları, Avrupa, Çin ve hatta kendi atadığı yargıçlar bile bu düzene ayak uydurmayı reddediyor. Trump’ın dış ticaretteki saldırgan tavrı da benzer şekilde karşılık bulmuyor. ABD’nin sahip olduğu küresel güce rağmen, bu gücün stratejik derinlikten yoksun kullanımı sonucu istenilen etkinin sağlanamadığı belirtiliyor.

Harvard Business School’dan Prof. Deepak Malhotra’ya göre: “ABD gibi büyük bir gücün daha etkili sonuçlar alması gerekirken tehdit ve geri adım arasında gidip gelen bir tutum sergileniyor. Bu yaklaşım, çoğu zaman daha az agresif yöntemlerden bile daha kötü sonuçlar doğuruyor.”

Trump’ın Nisan ayında başlattığı yeni gümrük tarifesi dalgası, küresel piyasalarda dalgalanma yaratmıştı. Ancak Trump hızla geri adım attı ve 90 günlük bir erteleme açıkladı. Beyaz Saray bunu bir zafer olarak sunmaya çalıştı. Ticaret danışmanı Peter Navarro “90 gün içinde 90 anlaşma” ihtimalinden söz etti. Ancak beklentilerin aksine, ülkeler masaya koşmadı; çoğu ülke pozisyonunu korudu veya ABD’ye karşı misilleme hazırlığına girişti.

Avrupa Birliği, Trump’ın alüminyum ve çelik tarifelerini yüzde 50’ye çıkarmasına yanıt olarak, 24 milyar dolarlık ABD menşeli ürünlere misilleme tarifeleri getirdi. Çin, görüşmelere uzun süre direndi. İngiltere ile mütevazı bir ön anlaşma dışında somut bir ilerleme sağlanamadı.

Dünya, Trump’ın tarzını çözdü

JPMorgan Chase CEO’su Jamie Dimon, Çin’in Trump’a boyun eğmeyeceğini net şekilde ifade etti: “Geçen hafta Çin’deydim. Korkmuyorlar. Amerika’ya diz çökeceklerini sanmayın.”

Biden döneminde ABD Ticaret Temsilciliği görevini yürüten Katherine Tai de, Çin’in Trump’tan bu kez daha hazırlıklı olduğunu belirtiyor. Çin’in Trump’ın birinci dönemindeki tarifelerden ders çıkararak yeni bir strateji geliştirdiğini vurgulayan Tai, “Bu tarifeler zaman zaman anlaşmalara zemin hazırlayabilir, ancak bir noktadan sonra ülkelerin kendi iç siyasetleri, ABD’nin taleplerinin önüne geçer” değerlendirmesini yaptı.

Trump’ın daha önce Kanada’dan aldığı süt ürünleri tavizi bile bugün tartışmalı durumda. ABD, Kanada’nın bu yükümlülüklerini tam anlamıyla yerine getirmediğini savunuyor. Aynı şekilde 2020’de Çin’le imzalanan ve “tarihi” olarak duyurulan anlaşmanın da Çin tarafından uygulanmadığı ortaya çıktı.