Ukrayna’nın hafta sonu gerçekleştirdiği Örümcek Ağı Operasyonu insansız hava araçlarının yapabilecekleri konusunda çıtayı yükseltti. Son yıllarda Ortadoğu'da yaşanan olaylar da uzun zamandır modern savaşların nasıl değiştiğinin işaretçisiydi.

Ukrayna'nın 1 Haziran'da Rus hava üslerine düzenlediği koordineli insansız hava aracı saldırıları gerçekten eşi benzeri görülmemiş olsa da birçok açıdan kaçınılmazdı. Son yıllarda Ortadoğu'da yaşanan birkaç olay, nispeten ucuz insansız hava araçlarının modern savaşların doğasını nasıl temelden değiştirebileceğinin bir göstergesi oldu. Örümcek Ağı Operasyonu'nda çoğu küçük, nispeten ucuz, ileri görüşlü 117 saldırı uçağı, Ukrayna'dan binlerce kilometre ötedeki Rus hava üslerinin yakınına stratejik olarak park edilmiş kamyonların içindeki gizli kasalardan aniden ortaya çıktı.

Washington Post'un haberine göre insansız hava araçları park halindeki Rus Tupolev stratejik bombardıman uçaklarının üzerine üşüşerek en az 40 tanesini vurdu ve telafisi mümkün olmayan kayıplara yol açtı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy saldırının Rusya'nın tüm stratejik bombardıman filosunun yüzde 34'ünü ortadan kaldırdığını tahmin ediyor. Her biri sadece birkaç bin dolara mal olan insansız hava araçları 7 milyar dolar gibi şaşırtıcı bir zarara yol açtı.

Ukraynalı yetkililer Associated Press'e operasyonun 18 aylık bir planlama gerektirdiğini söyledi. Bu insansız hava araçlarının, onları kullanan saldırgan için çok az maliyet ya da riskle sayısız yıkıma yol açma potansiyelinin uzun zamandır bilindiği göz önüne alındığında, bu saldırı pek çok açıdan on yılı aşkın bir süredir planlanıyordu. Geçen on yıl içinde Ortadoğu'da meydana gelen bir dizi olay, insansız hava araçlarının modern savaşların doğasını nasıl değiştirdiğinin habercisi oldu.

Dronların modern savaşa etkisi

2 Ekim 2016'da IŞİD tarafından patlayıcılarla donatılmış bir insansız hava aracı Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin başkenti Erbil'in dışındaki bir mevziyi vurarak iki askerin ölümüne ve beraberindeki iki Fransız özel kuvvet askerinin yaralanmasına neden oldu. Bu saldırı eşi benzeri görülmemiş bir olaydı ve neredeyse dokuz yıl sonra, insansız hava araçlarının modern savaşın doğasını nasıl değiştirebileceğinin açık bir işaretiydi.

Yıllar sonra, İran destekli savaşçı gruplar patlayıcı dronlar kullanarak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde bulunan ABD birliklerini defalarca hedef aldı. Neredeyse ölümle sonuçlanan bir olayda, 26 Ekim 2023'te patlayıcı bir insansız hava aracı bir Amerikan üssünün hava savunmasını aşarak bir kışlanın ikinci katına çarptı. Mucizevi bir şekilde, bir arıza nedeniyle patlamadı.

Rusya'nın drone saldırılarıyla olan geçmiş deneyimleri

Rusya 2015 yılında Suriye'deki iç savaşa müdahale ettiğinde, Devlet Başkanı Beşar Esad rejiminin muhalifleri Suriye'nin ya da Rusya'nın hava gücüne karşı koyabilecek çok az imkana sahipti. Dahası, kendilerini koruyacak önemli bir hava savunma sisteminden de yoksundular. Rusya bunu kendi lehine kullandı. Suriye'nin kıyıdaki Hmeymim hava üssüne avcı-bombardıman uçaklarını konuşlandırdı ve ülke genelinde muhaliflerin kontrolündeki bölgeleri vurarak bu süreçte binlerce sivilin ölümüne neden oldu. Ayrıca bu durumu bombardıman uçaklarını test etmek için de kullandı ve Tupolev bombardıman uçaklarının birçoğunu Suriye şehirlerini bombalamak için uçurdu.