Uranüs ve Neptün, Kayalık Gezegenler Olabilir mi ?
SOURCE:Evrim Ağacı|BY:Cemgil Bilici
Güneş Sistemindeki gezegenler, bileşimlerine göre genellikle üç kategoriye ayrılır: dört karasal kayalık gezegen (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars), ardından iki gaz devi (Jüpiter ve Satürn) ve son olarak iki buz devi (Uranüs ve Neptün). Teknik olarak gaz devleri olmalarına rağmen, Uranüs ve Neptün, bileşimleri…
Tüm Reklamları Kapat
Bu Makalede Neler Öğreneceksiniz?
Güneş Sistemi'ndeki Uranüs ve Neptün gezegenleri, geleneksel olarak buz devi olarak adlandırılsa da, yeni araştırmalar iç yapılarının daha kayalık ve çeşitli olabileceğini göstermektedir.
Zürih Üniversitesi tarafından geliştirilen simülasyonlar, Uranüs ve Neptün'ün iç kısımlarında su ve kaya oranlarının geniş bir aralıkta değiştiğini ve konvektif hareketlerin manyetik alan oluşumunu etkileyebileceğini ortaya koymuştur.
Bu bulgular, buz devlerinin iç yapısına dair varsayımları sorgulayarak, gezegenlerin manyetik alanlarının karmaşık yapılarının anlaşılmasına ve gelecekteki uzay görevlerinin önemine vurgu yapmaktadır.
Güneş Sistemindeki gezegenler, bileşimlerine göre genellikle üç kategoriye ayrılır: dört karasal kayalık gezegen (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars), ardından iki gaz devi (Jüpiter ve Satürn) ve son olarak iki buz devi (Uranüs ve Neptün). Teknik olarak gaz devleri olmalarına rağmen, Uranüs ve Neptün, bileşimleri nedeniyle “buz devleri” olarak adlandırılır. Bu, Uranüs ve Neptün'ün daha büyük muadillerine (Jüpiter ve Satürn) göre daha fazla metan, su ve diğer uçucu maddelere sahip olduğu gerçeğine işaret eder. Gezegenlerin iç kısımlarındaki basınç koşulları göz önüne alındığında bu elementler katı hale, esasen “buz” haline gelir.
Ancak Zürih Üniversitesi (UZH) ve Ulusal Araştırma Yetkinlik Merkezi (NCCR) PlanetS'in yeni araştırması, bu gezegenlerin iç bölgeleri hakkındaki bilgimizi sorguluyor. Uranüs ve Neptün'ün çekirdekleri daha kayalık ve önceden düşünülenden daha az “buzlu” olabilir. Ayrıca araştırmaları, iç kısımlarında maddenin sabit kalmak yerine (Dünya'da tektonik aktiviteyle olduğu gibi) döngüsel hareketler yaşadığını gösteriyor. Araştırmacılar, bu olasılıkların “buz devleri”nin daha gizemli özelliklerinin bazılarını açıklayabileceğini belirtiyor.
Yeni çalışma, iki mavi gezegenin su veya kaya açısından zengin olduğunu iddia etmekten daha çok buz açısından zengin olmasının tek olasılık olup olmadığını sorguluyor. Bu yorum, iç bileşimleri için en uygun olanın buz (ağırlıklı olarak su) ile sınırlı olmadığını, bunun yerine ağırlıklı olarak kayadan oluşabileceğini gösterdi. Bu sonuçlar, Plüton'un bileşiminin kütle olarak yaklaşık %70 kaya ve metal ve %30 sudan oluştuğunu gösteren Hubble Uzay Teleskobu ve New Horizons misyonunun bulguları ile tutarlık göstermektedir.
Tüm Reklamları Kapat
Ekip, Uranüs ve Neptün'ün iç kısımları için benzersiz bir simülasyon yöntemi geliştirdi: İç yapı modelleri, başlangıçta rastgele oluşturulmuş yoğunluk profilleri ile başlatıldı ardından bu profiller hidrostatik denge, ölçülen yerçekimi momentleri (gezegenlerin Dünya’dan ölçülen gravitasyonel verileri) ve termodinamik tutarlılık gibi kriterlere göre iteratif olarak optimize edilir. Böylece olası iç yapılar gözlemsel verilerle uyumlu hale getirilir. Model çıktıları, Uranüs ve Neptün için çok çeşitli iç bileşimleri ortaya koyar:
Yani hem çok su-ağırlıklı hem de kaya-ağırlıklı çözümler mümkün
Neptün için:
Kaya su oranı ~0.20-1.78
Su ve kaya içerikleri çeşitlilik gösterir
Örnek senaryolar incelendiğinde Uranüs’ün yoğunluk profilleri arasından seçilen bir model:
Tüm Reklamları Kapat
Bazı iç yapı modellerinde, Uranüs’ün dış katmanlarının büyük ölçüde konvektif, iç bölgelerinin ise kısmen stabil olabileceği görülmektedir.
Su-kaya oranı değişkendir.
Yani bu modelde yüzeyden derine gittikçe yoğunluk ve kaya oranını artmaktadır. Bu tür profile dayanarak manyetik alanın derin bölgeden kaynaklanması ve sıcaklık-basınç koşullarında iyonik su tutulması daha olası hale gelir. Diğer bir senaryoda ise Neptün’ün yoğunluk profilleri arasından seçilen bir modelde daha geniş bir konvektif tabaka ve daha yüksek su içeriği gözlemlenebilir. Bu daha yüzey-yakın bir dynamo bölgesi anlamına gelir ve Neptün’ün manyetik alanının farklı karakterini açıklamaya yardımcı olabilir.
Yapılan simülasyonlarda Uranüs ve Neptün için çıkarılan kütle kompozisyonları
Doğal olarak bu modelde de belirsizlikler vardır ve bu da gelecekteki görevlerin “buz devlerini” daha ayrıntılı olarak araştırması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu arada, yeni sonuçlar yeni senaryolar sunmakta ve dev gezegenlerin iç yapısı ile ilgili onlarca yıllık varsayımları sorgulamaktadır. Ayrıca gezegen koşulları ve maddenin aşırı koşullar altında nasıl davrandığı ile ilgili gelecekteki malzeme bilimi çalışmalarına da rehberlik edebilirler.
Araştırmaya ilişkin Zürih Üniversitesinde doktora öğrencisi ve çalışmanın baş yazarı olan Luca Morf şu açıklamada bulundu:
Uranüs ve Neptün halen yeterince anlaşılmadığından, buz devi sınıflandırması fazla basitleştirilmiştir. Fiziğe dayalı modeller çok fazla varsayıma dayanırken, ampirik modeller ise fazla basitleştirilmiştir. Her iki yaklaşımı birleştirerek, hem “agnostik” hem de önyargısız, ancak fiziksel olarak tutarlı iç modeller elde ettik. Bunu yapmak üzere, önce gezegenin iç kısmı için rastgele bir yoğunluk profili oluşturdular. Ardından, gözlem verileriyle tutarlı gezegenin yerçekimi alanını hesapladılar ve olası bir bileşimi çıkardılar. Son olarak, modeller ile gözlem verileri arasında mümkün olan en iyi eşleşmeyi elde etmek için süreç tekrarlanmıştır.
Zürih Üniversitesi ekibi, yeni agnostik ve yine de tamamen fiziksel modelleriyle güneş sistemimizdeki “buz devleri”nin potansiyel iç bileşimlerinin sadece buzla (genellikle suyla temsil edilir) sınırlı olmadığını keşfetti. Çalışma ayrıca Uranüs ve Neptün'ün gizemli manyetik alanlarına yeni bakış açıları getiriyor. Dünya'nın kuzey ve güney manyetik kutupları belirginken Uranüs ve Neptün'ün manyetik alanları daha karmaşık ve iki kutuptan fazlasına sahiptir. Bu projeyi başlatan Zürih Üniversitesinden Profesör Ravit Helled ise şöyle açıklıyor:
Evrim Ağacı'ndan Mesaj
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
Kreosus
Kreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
Patreon
Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTube
YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer Platformlar
Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!
Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Modellerimizde, gözlemlenen non-dipolar manyetik alanları açıklayan yerlerde manyetik dinamolar üreten ‘iyonik su’ katmanları bulunmaktadır. Ayrıca Uranüs'ün manyetik alanının Neptün'ünkinden daha derinde oluştuğunu da keşfettik. Model varsayımlarına bağlı olarak hem Uranüs hem de Neptün kaya devleri veya buz devleri olabilir. Mevcut veriler ikisini ayırt etmek için yetersiz olduğundan, gerçek doğalarını ortaya çıkarabilecek Uranüs ve Neptün'e özel görevlere ihtiyacımız var.
Bu çalışma, Uranüs ve Neptün’ün iç yapılarının klasik “buz devi” tanımının öngördüğünden çok daha çeşitli ve belirsiz olabileceğini ortaya koyarken bilimin kümülatif doğasını da açık biçimde yansıtmaktadır. Önceki modeller belirli varsayımlar üzerine inşa edilmişken yeni gözlemler ve daha esnek yöntemler bu yerleşik yargıların sorgulanmasını mümkün kılmıştır. Böylece “buz ağırlıklı gezegen” gibi uzun süre kabul görmüş kavramsal çerçeveler kırılmakta yerini kaya-zengin, su-zengin ya da karma bileşimleri de içeren daha geniş ve gerçekçi senaryolara bırakmaktadır. Bu süreç, bilimin kesin doğrular üretmekten ziyade, yeni veriler ışığında kendini sürekli güncelleyen ve önceki kabulleri dönüştürebilen bir bilgi birikimi olduğunu göstermektedir. Uranüs ve Neptün örneğinde olduğu gibi, her yeni model ve ölçüm, evreni anlama biçimimizi biraz daha derinleştirirken, aynı zamanda eski sınırların aşılmasına olanak tanımaktadır.
Evrim Ağacı, sizlerin sayesinde bağımsız bir bilim iletişim platformu olmaya devam edecek!
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
University of Zurich. Uranus And Neptune Might Be Rock Giants. (10 Aralık 2025). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2025. Alındığı Yer: Phys | Arşiv Bağlantısı
M. Williams. Uranus And Neptune Might Be Rock Giant. (15 Aralık 2025). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2025. Alındığı Yer: Universe Today | Arşiv Bağlantısı
Universität Zürich. Uranus-Neptune. (10 Aralık 2025). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2025. Alındığı Yer: uzh.ch | Arşiv Bağlantısı
L. Morf, et al. (2025). Icy Or Rocky? Convective Or Stable? - New Interior Models Of Uranus And Neptune. Astronomy & Astrophysics, sf: A183. doi: 10.1051/0004-6361/202556911. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/12/2025 00:55:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21964
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Yaz
Ekle
Soru Sor
Stiller
*Italic* veya _Italic_
italik yapar
**Bold** veya __bold__
bold yapar
~~strikethrough~~
üstü çizgili yapar
[Link](http://a.com)
link yapar

görsel ekler
`code`
kod ekler
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Size özel
Önce en yeniler
Tepki Eser Tipleri Sırala Filtrele Filtrele Sırala Sırala
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.
Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Evrim Ağacını Tanıyın
Yasal Bıdılar & İletişim
Alt Başlıklar
Geçmiş ve Notlar
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
İşaretle
Göz Attım
Site Ayarları
Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
U. o. Zurich, et al. Uranüs ve Neptün, Kayalık Gezegenler Olabilir mi ?. (30 Aralık 2025). Alındığı Tarih: 31 Aralık 2025. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/21964