Eğer Alphabet, otonom sürüş teknolojisi şirketi Waymo’nun yayılmasını hızlandırabilirse robotaksi hizmeti reklam kolundan daha fazla gelir üretebilecek yeni bir pazara hakim olabilir.

2015 yazında, deneyimli otomotiv yöneticisi John Krafcik, Google’ın Otonom Sürüş Aracı Projesi’ni Alphabet bünyesinde yeni bir iş birimine dönüştürmek üzere işe alındığında, kurucular Sergey Brin ve Larry Page ona iddialı bir hedef verdi. Waymo’nun eski CEO’su Krafcik, Forbes’a verdiği demeçte, “Benden harika bir şirket kurmamı, sonra da bunu Google’dan daha büyük yapmamı istediler” dedi

Haftalık en az 6 milyon dolar

O dönemde bu fikir mantık dışı görünüyordu çünkü otonom sürüşün ne zaman ya da gerçekten güvenli hale gelip gelemeyeceği belli değildi, ölçeklenebilirliğinden bahsetmek bile zordu. Ancak aradan geçen on yıl içinde işler değişti. Waymo robotaksileri, faaliyet gösterdiği beş ABD şehrinde haftalık yaklaşık 300 bin ücretli yolculuk gerçekleştiriyor ve bu seferlerin toplam değeri haftalık en az 6 milyon dolara ulaşıyor. Filosunun büyümesi ve hizmetin Miami, New York, Washington DC, Boston, Nashville ve muhtemelen Tokyo da dahil olmak üzere 15’ten fazla pazara genişlemesiyle bu rakamın gelecek yıllarda katlanarak artması bekleniyor. Şirket salı günü, Denver ve Seattle’da test yaptığını duyurdu; geçen cuma yayımladığı blog yazısında ise mümkün olan en hızlı şekilde ölçeklenmeyi hedeflediğini vurguladı.

"Bir rakibi bile yok"

Gönderide, “Yeni bir döneme giriyoruz ve ticari genişlememizi hızlandırıyoruz. Eğer bizi şehrinizde görürseniz bu, gelecekte sizlere hizmet etmek için çok çalıştığımız anlamına geliyor" ifadeleri kullanıldı.16 yıllık disiplinli bir geliştirme sürecinin ardından, milyarder teknoloji yatırımcısı Vinod Khosla, artık gaza basma zamanı olduğunu söylüyor. Khosla Forbes'a yaptığı açıklamada, “Waymo, çok trilyon dolarlık küresel bir pazarda faaliyet gösteriyor ve bildiğim kadarıyla yakınlarında bir rakibi bile yok. Ellerinde muhtemelen Google’ın reklam işinden çok daha büyük bir iş var ve rakiplerinin önüne geçme şansına sahipler. Veri merkezlerine ne kadar yatırım yapıyorlarsa, buna da o kadar yatırım yapmalılar. Pazar payını çok hızlı şekilde ele geçirmeliler" diye konuştu.

Waymo’nun öncü otonom sürüş programı bir kırılma noktasında. Robotaksi alanında, şu anda ABD’de ciddi bir rakibi yok. Amazon’un Las Vegas’ta piyasaya sürmeyi planladığı hizmetiyle bu durumu değiştirmeyi uman Zoox dışında. Küresel ölçekte ise yalnızca Çinli Baidu büyük bir rakip olmaya aday. Elon Musk’ın sürekli övündüğü Tesla ise bu alanda bir lider değil. Austin’de güvenlik sürücülü ve uzaktan operatör destekli pilot programları, Waymo’nun 2015’te yasal olarak görme engelli Steve Mahan’a yaptığı tam otonom ilk yolculuktan daha az etkileyici.

"Ciddi gelir potansiyeline ulaştı"

Kaliforniya, Mountain View merkezli Waymo’nun yolculuk gelirleri bu yıl 300 milyon dolara ulaşabilir. Bu, Forbes’un 2024 için tahmin ettiği gelirin üç katı. Bu tahmin, şu anki yolculuk sayılarına ve yolculuk başına ortalama 20 dolarlık ücret tahminine dayanıyor. Waymo’nun baş ürün sorumlusu Saswat Panigrahi Forbes’a, “İş artık çok ciddi gelir potansiyeline ulaştı" dedi. Gelir tahminine dair bir doğrulama yapmayan Panigrahi,  “Ve büyüme açısından, harcadığımız çabayla elde ettiğimiz kazanç her seferinde daha kolay hale geliyor" diye ekledi.

Panigrahi, haftalık yolculuk sayısındaki artışa dikkat çekti: Mayıs 2024’te haftalık 50 bin iken, nisan ayında bu sayı 250 bini aştı. O zamandan beri Atlanta’da faaliyete başladı, Los Angeles, San Francisco Körfez Bölgesi ve Phoenix’te genişlemeye devam etti. Aynı zamanda her araçtan daha fazla yolculuk çıkarma konusunda da ilerleme kaydediliyor.

Panigrahi, “Her bir aracın elde ettiği gelir, çoğu insanı şaşırtacak düzeyde. Çünkü kesintisiz şekilde yolculuk yapmaya devam ediyor. Varlık başına performansı çok iyi. Bu da birim ekonomilerimiz açısından çok olumlu ilerleme anlamına geliyor" dedi.  O kadar ki San Francisco gibi yoğun pazarlarda Waymo yakında karlılığa geçebilir. Panigrahi, “Kara geçtik mi geçmedik mi konusunda net bir şey söylemiyorum ama şunu diyebilirim ki, bazı önemli pazarlarda bunu görüyoruz" diye konuştu. 

Waymo, aynı zamanda sadık bir müşteri kitlesi oluşturuyor. Yolculuk uygulamasındaki müşteri sadakati Lyft’ten daha yüksek. Tüketici harcama araştırma şirketi Indagari’nin takip ettiği işlem verilerine göre bu fark yaklaşık yüzde 6. Ayrıca Waymo’nun müşteri kitlesi Lyft’ten daha varlıklı; yolcularının yüzde 65’i yılda 100 bin dolardan fazla kazanırken, bu oran Lyft’te yüzde 50.

12 milyar dolar yatırım

Waymo son 16 yılda Alphabet ve dış yatırımcılardan en az 12 milyar dolar aldı. Bazı uzmanlara göre hemen sağlanacak onlarca milyar dolarlık ek yatırım, şirketin küresel çapta filosunu hızla büyütmesini sağlayabilir. Şu anda yaklaşık iki bin elektrikli robotaksiye sahip. Bu sayı, milyonlarca araçtan oluşan küresel taksi ve yolculuk pazarı içinde yok denecek kadar az. Ancak Waymo, bu kadar büyük kaynaklarla ne kadar hızlı büyüyebilir, bu da belirsiz. Yeni bölgelere çok hızlı genişlemek, ciddi kazalar riskini artırabilir. Waymo bu durumdan özellikle kaçınıyor. 

otonom sürüş sistemleri üzerine çalışan Carnegie Mellon emekli profesörü Phil Koopman, "Waymo hâlâ yolculuğun başlangıcına daha yakın. Aracı çalışır hale getirip sahada devreye almak çabanın ilk yüzde 99’u. Ama ölçeklemek, ikinci yüzde 99. İnsanlar neredeyse bitirdiklerini sanıyor ama aslında değil. Churchill’in deyimiyle, bu sadece başlangıcın sonu" dedi. 

Waymo’nun 2021 Nisan’ından bu yana eş CEO’su olan Tekedra Mawakana, daha fazla yatırım ve hızlanma çağrılarına doğrudan cevap vermiyor. Forbes'un sorularını e-posta ile yanıtlayan Mawakana, “Biz güvenli şekilde ölçeklenmeye odaklandık. Alphabet inanılmaz güçlü bir ana şirket ve baş yatırımcımız. Bizimle birlikte, güvenlik odaklı teknolojimizi ABD ve dünya şehirlerine yayma vizyonunu paylaşıyor, ayrıca ileride yeni iş alanlarına da açılmayı hedefliyoruz" dedi. 

Musk'ın aksine abartılı ifadelerden kaçındı

Waymo, Musk’ın yaptığı gibi hizmetini abartılı şekilde lanse etmekten kaçındı; hiçbir zaman büyüme hedefi ya da mali beklenti açıklamadı. Alphabet CEO’su Sundar Pichai de temmuzdaki bilanço toplantısında Waymo’nun geleceğinden çekimser bir şekilde bahsetti. Pichai yatırımcılara, “Waymo bu yıl New York ve Philadelphia dahil 10’dan fazla şehirde test yapıyor. Umuyoruz ki bu şehirlerin hepsinde gelecekte hizmet vereceğiz" dedi. 

Khosla’ya göre Waymo’nun bir girişim ruhuna ihtiyacı var: “Fazlasıyla temkinliler. Bu güvenlik açısından iyi. Çok yüksek bir güvenlik standardına sahipler, Tesla Robotaksi kadar risk almak zorunda değiller ama biraz daha cesur olabilirler,” Hizmeti ayağa kaldırmakta, teknolojiyi oturtmakta ve operasyonu çalıştırmakta harika iş çıkardılar. Ama bir girişimin yapacağı şeyi yapmadılar: Para akıtır, nakit akışını önemsemez ve şirketi inşa etmeye devam eder.”

Yine de Waymo, yüksek teknolojili araçlarının, donanımının ve filo operasyonlarının maliyetini ciddi şekilde düşürmeye çalışıyor. Kullanılan Jaguar I-PACE elektrikli SUV’ler ucuz değil. Taban fiyatı yaklaşık 65 bin dolar. Üzerine 13 kamera, 4 lidar, 6 radar, harici ses alıcıları, termal kameralar ve bir hesaplama sistemi eklendiğinde, her robotaksi’nin yola çıkması Forbes’un tahminine göre 80 bin dolar veya daha fazlaya mal oluyor. Yolculuk hizmetini destekleyen insan iş gücü ve bakım merkezleri de maliyeti artırıyor; bu da Waymo One hizmetinin ne zaman kara geçeceğini belirsiz kılıyor.

"Teknoloji dünyasında önemli olan pazar payı"

Khosla’ya göre bu, şu anda ana öncelik olmamalı. Khosla, “Wall Street analistleri Alphabet’i nakit akışına göre fazla değerlendiriyor. Teknoloji dünyasında önemli olan pazar payıdır. Eğer üç-dört yıl boyunca her yıl 10-20 milyar dolar yatırarak 1 trilyon dolarlık bir iş sahibi olabilirlerse, bu tartışmasız bir karar olur. Waymo, Uber’den çok daha değerli olmalı" ifadelerini kullandı. 

Waymo’nun 2009’dan bu yana şirketin sürücü yazılımını geliştiren bilgisayar bilimci eş CEO’su Dmitri Dolgov’a göre her robotaksinin günlük kullanım oranının artması, mali tabloyu iyileştiriyor. 40 bin dolarlık Hyundai Ioniq 5 gibi daha ucuz araçlar ve Waymo’nun bu yılın sonlarında piyasaya süreceği “altıncı nesil” donanım seti ile daha düşük maliyetli sensörler ve bilgisayar sistemleri, bu ilerlemeyi daha da hızlandırabilir. Alphabet’in küresel tedarikçileri tarafından üretilen Waymo donanımında daha fazla değişiklik yolda. Dolgov’a göre, bu değişiklikler maliyeti düşürecek ve filo genişledikçe ölçek ekonomilerini artıracak, ancak detay vermedi.

Şarj ve bakım ağı da lazım olacak

Sadece daha ucuz araçlar eklemekle kalmayacak olan Waymo, filosunu temiz ve şarjlı tutmak için giderek daha büyük bir şarj ve bakım ağına da ihtiyaç duyacak. Bu operasyonlar için Uber, Avis ve Moove.io gibi dış ortaklara daha fazla yöneliyor. Zamanla şirket, büyüyen filosunun tamamına sahip olmak yerine, yeni pazarlarda operasyonları devredeceği bir bayilik sistemine geçebilir.

Bunun ilk testi, Phoenix’te Waymo filosunu işleten ve 2025’te Miami’de de aynı işi yapacak olan Afrika merkezli mobilite fintech şirketi Moove.io’dan gelebilir. Temmuz ayında Bloomberg, CEO Ladi Delano liderliğindeki Nijeryalı şirketin ABD’deki Waymo operasyonlarını büyütmek için 1,2 milyar dolar yatırım aradığını bildirdi. Delano Forbes'un röportaj talebini geri çevirirken, konuya yakın bir kaynak haberi doğruladı.

Waymo’nun iş geliştirme ve ortaklıklardan sorumlu başkanı Nicole Gavel ise en etkili stratejileri bulmaya çalışıyor. “Başlangıçta, daha önce kimsenin yapmadığı bir şeyi yaparken, her şeyi kendiniz yapmak zorundasınız. İlk zamanlarda ‘Otonom filo operasyonu yapan kim var?’ diye pazarda soramazdık” dedi. Ama şimdi işler değişti. Artık operasyonları “işi büyütmek, araçları daha verimli kullanmak ve hizmeti daha fazla insana ulaştırmak için bizimle benzer teşviklere sahip stratejik bir ortağa” devredebilecek duruma geldiler. Gelecekte değer zincirinin daha fazla kısmını başkalarına emanet edebileceğiz.”

Daha büyük yatırımlar ve daha fazla ortaklıkla bile, Waymo’nun Uber veya geleneksel taksiler gibi küresel ölçekte yaygın hale gelmesi yıllar alacak. Ama geldiğinde büyük ihtimalle olumlu karşılanacak.