Ölümsüzlük iksirini bulmak, sonsuza kadar genç kalmak yıllardır efsanelere konu olan insanların arzuladığı şeyler olarak görülmektedir. Her geçen gün artan bu alandaki çalışmalarla birlikte artık bu olgular sadece hayal ürünü olarak kalmayabilir. Yaşlanmadan yaş almayı hayal edebiliyor musunuz?

Neden Yaşlanırız?

Hayatın kaçınılmaz bir parçası olarak görülen yaşlanma, hayat boyunca vücutta meydana gelen fizyolojik değişikleri kapsamaktadır. Yaşlanma içsel ve dışsal olmak üzere iki türe ayırılabilir. İçsel yaşlanma daha çok genetik tarafından doğum öncesinde belirlenen bir süreçtir. Hücrelerin biyolojik yaşlanması ile alakalıdır. Hücreler ne kadar çok bölünürse o kadar yaşlanırlar. Yaşlandıkça temel biyolojik işlevlerde meydana gelen gerilemenin yanı sıra hücresel hasar da artar. Dışsal yaşlanma maruz kaldığınız çevresel faktörler tarafından şekillenmektedir. Yaşadığınız yer, genel stres düzeyiniz, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları dışsal faktörlere örnek verilebilir. Zaman içerisinde bu faktörler, hücrelerinize zarar vererek içsel yaşlanmayı tetikleyebilir.

Yaşlanma Bilim Tarafından Tedavi Edilebilir Mi?

Yaşlanma ile ilgili biyolojik araştırmalarda üç ana paradigma veya araştırma yönelimi ayırt edilmiştir. Bunlar “sıkıştırılmış morbidite”, “yavaşlatılmış yaşlanma” ve “tutuklanmış yaşlanma” şeklindedir. Sıkıştırılmış morbidite, bu araştırma gündemlerinin en gelenekselini ifade etmektedir. Amacı, yaşlanmanın altında yatan moleküler süreçlere müdahale ederek yaşlılığın getirdiği kronik rahatsızlıkları önlemektir. Bu modelde hedeflenen sonuç maksimum sayıda insanın ömründen ziyade ortalama insan ömründe bir artış sağlamaktır.

Daha iddialı bir yaklaşımla yaklaşan yavaşlatılmış yaşlanma yaklaşımı; yaşlanmanın temel süreçlerini, ortalama yaşam beklentisini ve maksimum yaşam süresinin artırılması açısından yaşlanmayı yavaşlatmayı amaçlamaktadır. Son olarak, üç araştırma yaklaşımından en radikal olanı yaşlanmayı “tedavi” etmeye çalışmaktadır. Tutuklanan yaşlanmanın amacı, metabolik süreçlerin kaçınılmaz olarak neden olduğu hasarı ortadan kaldırarak canlılığı ve bedensel işlevi sürekli olarak eski haline getirmektir.

Yaşlanma Nasıl Tedavi Edilebilir?

Genç insanların bağışıklık sistemi, yaşlanan hücreleri kolaylıkla temizlerken vücut yaşlandıkça yaşlanan hücrelerin vücuttaki oranı artmaktadır. Bununla birlikte, yaşlanan hücreler etraflarındaki dokulara hasar veren moleküller salgılamaya başlıyorlar. Connecticut Üniversitesi Yaşlanma Merkezinde yaşlanma üzerine çalışan Ming Xu, bu durumu yangının yayılmasına benzeterek az sayıdaki yaşlı hücrelerin etkisinin giderek daha büyük ve zararlı bir hal aldığını belirtmektedir.

Yapılan araştırmalarda “senolitikler” olarak bilinen bu yaşlı hücreleri bulup öldüren ilaçlar, en umut verici yaşlanma karşıtı tedavi olarak üretilmeye çalışılıyor. Xu ve ekibinin yaptığı araştırmalarda, yaşlı hücre enjekte edilen farelerin yaşlandığı tespit edilmiştir. Farklı senolitik ilaçlar kullanıldığında farelerin kas ve vücut yapılarında, yaşam sürelerinde iyileşmeler olduğu görülmüştür. Benzer sonuçlar doğal olarak yaşlanan fareler üzerinde de elde edilmiştir.

Farklı canlılar üzerinde yapılan deneylerde de senolitik ilaçların hastalıkları yavaşlattığı, etkisini azalttığı görülmüştür. Bu hastalıklara örnek olarak kanserler ve çeşitli kalp, karaciğer, böbrek, akciğer, göz ve beyin hastalıkları verilebilmektedir.

Sosyal ve etik kaygılara rağmen, bu alandaki biyolojik araştırmalardan gelişen bilgi ve teknolojilerin, gelecekte insan ömrünün kalitesi ve muhtemelen uzunluğu üzerinde radikal bir etkisi olması muhtemel karşılanmaktadır.