Saab ve Helsing, yapay zeka kontrollü savaş uçağını insan pilotla karşı karşıya getirdi. “Project Beyond” adlı bu deney, Avrupa savunmasında yapay zeka entegrasyonu açısından bir dönüm noktası olabilir.

---

11 Haziran 2025, 13:32

İsveçli savunma sanayi devi Saab ve Alman savunma girişimi Helsing, yapay zeka tarafından uçurulan Gripen E savaş uçağını, gerçek bir pilotun kontrolündeki Gripen D ile hava muharebesine soktu. Geçen hafta gerçekleştirilen bu test, Avrupa’nın savunmada otonomi yarışında önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Bu testle birlikte yapay zeka ilk kez yalnızca yakın mesafeli hava muharebelerinde değil, görsel temas menzilinin ötesindeki (BVR) gerçek bir savaş senaryosunda da kullanılmış oldu. Ayrıca yapay zekanın test uçağı değil, tam donanımlı bir savaş uçağını yönettiği kamuoyuna açıklanan ilk örnek olmasıyla da dikkat çekiyor.

ABD Hava Kuvvetleri, benzer bir adımı geçen yıl Mayıs ayında atmıştı. O dönemki bakan Frank Kendall, Shield AI’nin makine öğrenmesi sistemleriyle donatılmış X-62A VISTA adlı modifiye bir F-16 ile uçarak yapay zekanın insanlı F-16 ile eşleşebileceğini göstermişti.

Yapay zeka ile insan arasında hava savaşı

Avrupa’daki “Project Beyond” kapsamında 28 Mayıs–3 Haziran tarihleri arasında üç uçuş gerçekleştirildi. Denemelerin sonuncusunda, Helsing’in geliştirdiği “Centaur” isimli yapay zeka ajanı tarafından kontrol edilen Gripen E, insan pilotun kumandasındaki Gripen D ile karşı karşıya geldi.

İsveç hükümetinin fonladığı proje, yapay zeka ile insan pilot arasındaki üstünlük yarışında net bir sonuç vermemiş olsa da, modern savaş sistemlerinde yapay zekanın ne derece belirleyici olabileceğini ortaya koydu.

Saab’ın inovasyon direktörü, aynı zamanda eski savaş pilotu ve astronot olan Marcus Wandt, “Kazananın kim olacağı kesin değil. Pilot olarak oyunda kalmalısınız. Yeni bir taktik ya da silah sistemiyle karşılaştığınızda ayakta kalmak zorlaşır. Şimdilik insanlar rekabet edebilir ama bu hızla değişecek” ifadelerini kullandı.

Yeni nesil jetler, yapay zekayla mı şekillenecek?

Test, Saab’ın insanlı ve insansız savaş uçaklarının birlikte çalışacağı yeni nesil hava muharebe sistemleri üzerine yürüttüğü KFS araştırmalarının bir parçası olarak görülüyor.

İsveç, mevcut Gripen jetlerinin yerine bağımsız bir uçak geliştirmeye devam edip etmeyeceğine henüz karar vermedi. Daha önce İngiltere’nin Tempest projesine katılan ülke, kapsamın Japonya ve İtalya’yı da içerecek şekilde genişlemesi üzerine geri adım atarak kendi araştırmalarına odaklanmayı tercih etmişti.

Avrupa’da diğer önemli savaş uçağı geliştirme projesi ise Fransa, Almanya ve İspanya’nın ortak yürüttüğü SCAF programı.