Yakın geçmişte hayatımıza giren bilişim teknolojileri ve internet devamlı kovalasak da yetişemediğimiz bir gelişim hızına sahip. Bu anlık değişim ve gelişim ile birlikte hayatımız önceye göre çok kolaylaşmış durumda. Artık oturduğumuz yerden kalkmadan haber alma, eğlenme, iletişim kurma ya da sağlığımızla ilgili çeşitli işlemler gerçekleştirme olanağına sahibiz. Kalıplaşmış ifadeyle “Yalnızca bir tık uzağımızda” olan tüm bu olanaklar ve kolaylıklar dışında hayatımıza bazı olumsuz kavramlar da girdi. Yeni nesil bir duygu olan gelişmeleri kaçırma korkusu da onlardan biridir.

FoMO Nedir?

İngilizcede “Fear of Missing Out” kavramının kısaltması olarak kullanılan FoMO kavram olarak gelişmeleri kaçırma korkusu anlamına gelmektedir. Tanım olarak ise bireyin iletişimde olduğu ya da takip ettiği diğer insanların, ödül niteliğinde çeşitli deneyimlerde bulunuyor olabileceğine dair bir endişesinin olması anlamına gelmektedir. Özellikle sosyal medyada gördüğümüz şeylerden kaynaklanan, diğer insanların katılacağı heyecan verici etkinlikleri kaçırabileceğimize dair endişeli bir duygu olarak tanımlanan FoMO başkalarının daha iyi bir yaşantısı olduğuna dair inançları içermektedir.

İlk defa 1996 yılında Der Herman tarafından ortaya atılan FoMO kavramı başlarda ekonomi ve yatırımla ilgili bir kavram olarak kullanılmıştır. Son yıllarda ise internetin gelişmesi sonucu ortaya çıkan Facebook ve genel anlamda sosyal medya kullanımı ile ilişkili bir kavram haline gelmiştir. Sosyal medya araçları gün geçtikçe artan miktarda sosyal bilgiyi bizlere aktarmaktadır. Bu mecralarda artan paylaşımlar, gerçekleşen olaylar, sohbetler ve etkinlikler hakkında eş zamanlı bilgi sahibi olma kolaylığı ise bireylerin bu bilgilerdeki güncellemeleri takip etme ihtiyacını doğurmuştur.

FoMO ve Olumsuz Etkileri

FoMO’nun olumsuz etkileri arasında en çok dikkat çeken sosyal medya bağımlılığı olarak görülmektedir. Bireyin diğer insanların yaşantılarında olup bitenden haberdar olamayacağına ilişkin yaşadıkları korku gelişmeleri kaçırma korkusu olarak ifade edilmiştir. Bu korku ise bireyin Instagram, Facebook, Twitter gibi çeşitli sosyal medya platformlarında normalden daha sık ve daha uzun süreli vakit geçirmesi ile sonuçlanmaktadır. Bu durum ise sosyal medya kullanımını sağlıksız bir hale getirmekte ve sosyal medya bağımlılığına sebep olabilmektedir.

Bununla birlikte akıllı telefon bağımlılığı, internet oyun oynama bozukluğu, odaklanmanın azalması, yüz yüze kurulan iletişimin azalması ve kalitesinin düşmesi, düzensiz uyku, sorumlulukları erteleme, stres seviyesinin artması, dikkat bozukluğu, zaman kaybı, depresyon ve anksiyete gibi farklı olumsuz etkileri olduğu belirtilmiştir.

FoMO Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Özellikle teknolojik gelişmelerin arttığı dönemlerde büyüyen Y ve Z kuşağındaki insanlarda FoMO’nun daha çok görüldüğü ortaya koyulmuştur. Teknolojik gelişmeler sonucunda insanlık tarihi kadar eski olan merak duygusunun artması ve daha kolay giderilmesi de bir başka neden olarak görülmektedir. Akıllı telefon kullanımının fazla olması, bireyin aidiyet ihtiyacı, rekabetçiliğin yüksek olması ve gösterişte bulunma arzusu gibi farklı durumlar FoMO’nun nedenleri arasında sayılmaktadır. Ayrıca insan ilişkilerinin sanal ortama kaymasıyla birlikte ilişki ihtiyacının sosyal mecralarda karşılanması da gelişmeleri kaçırma korkusuna sebep olabilmektedir. Mutsuzluk, kaygı ve asabiyet gibi olumsuz duygulardan kurtulma isteği de FoMO’nun nedenleri arasındadır.

Gelişmeleri kaçırma korkusuyla ilgili yapılan çeşitli çalışmalar FoMO belirtilerine dair farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:

• Sosyal platformlarda görülen tüm cezbedici etkinlikleri yapma, cazip görünen yerlerde gitme isteği,
• Sosyal ortamlarda iletişim içerisindeyken bile sosyal medya platformlarını takip etme ve kontrol etme,
• Sürekli sosyal medyada paylaşımlarda bulunma,
• Sosyal medyada takip edilen birinin düzenlediği ya da içinde bulunduğu etkinlikten haberi olmadığında kendini kötü hissetme,
• Sosyal mecralarda yaşananlara bakarak insanlara yetişemediği, onların gerisinde kaldığı hissi,
• Diğer insanların sosyal medya paylaşımlarının etkisinde çok kalma,
• Dışarıdayken mobil cihazının batarya işaretinin kırmızıya dönmesi sonucu gelişmelerden habersiz kalınacağına dair panik ve endişe duyma,
• Sosyal medyada geçirilen zaman ve kullanım şekli ile ilgili diğer insanlara yalan söyleme

FoMO İle Baş Etmek İçin Neler Yapılabilir?

Yapılan araştırmalar sonucunda gelişmeleri kaçırma korkusu ile baş edebilmek için sunulan çeşitli öneriler şu şekildedir:

• Olumsuz duygulardan kaynaklanan FoMO’yu azaltmak için sizi mutlu eden ve yapmaktan keyif aldığınız aktivitelerin sayısını artırabilirsiniz.
• Gelişmeleri kaçırma korkusu ile karşılıklı bir etkileşim içerisinde bulunduğundan sosyal medya kullanımını kontrol etmeye çalışabilirsiniz.
• Olumlu duygu ve düşüncelere odaklanarak yaşantınızda bu duyguların daha baskın olmasını sağlamaya çalışabilirsiniz.
• Kendi ilgi alanlarınıza yönelerek diğer insanların yaşantısıyla kendinizinkini kıyaslamaktan uzak durmayı deneyebilirsiniz.
• Sosyal medyada yapılan paylaşımlar bireylerin yaşantılarının sadece bir kısmını filtrelenmiş şekilde aktarmaktadır. Bu paylaşımların gerçeğe bağlı olmadığını kendinize hatırlatabilirsiniz.
• Sosyal medya paylaşımlarından uzak kalarak ana odaklanmayı deneyebilirsiniz. Arkadaşlarınızla bir kahve içmek, sevdiklerinizle bir film izle****mek gibi sosyal ilişkilerinizi fiziksel ortamlara taşımayı deneyebilirsiniz.