Pros&Cons Güvenlik ve Risk Analizi Direktörü Prof. Dr. Serhat Erkmen, terör örgütü DEAŞ’ın geçirdiği dönüşümü ve örgütle mücadelenin hangi çerçevede sürdürülmesi gerektiğini AA Analiz için kaleme aldı.

​​​​​​​***

2013'te kurulan terör örgütü DEAŞ, 2014–2018 yılları arasında terörizm denildiğinde dünyada ilk akla gelen örgüttü. 20 yılı aşkın bir süre farklı ülkelerde kök salmaya çalışan radikal selefi örgütlenmeler Irak'taki çatışmalar ve Suriye'deki iç savaştan beslenerek önceki örneklerden daha farklı bir terör örgütünün ortaya çıkmasına neden olmuştu. Sözde bir hilafet ve devlet kurma iddiasıyla ortaya çıkan DEAŞ kurulduktan kısa bir süre sonra, ilk olarak Orta Doğu'da ardından da Batılı ülkelerde yaptığı eylemlerle dünyanın gündemine oturmuştu.

📲 Artık haberler size gelsin
AA'nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün.

🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı
🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı

2016'dan itibaren yoğunlaşan operasyonlar sonucunda örgüt askeri olarak büyük ölçüde yenilgiye uğratıldı. Örgüt toprak hakimiyetini kaybetti, lider kadrosu hedef alındı ve uluslararası koalisyon tarafından ciddi darbeler aldı. Bu süreçte Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) başını çektiği askeri harekatlar ve uluslararası alanda farkındalık artışının getirdiği terörle mücadele işbirliğinin önemini yadsınamaz. Bununla birlikte, 24 Ağustos 2016'da DEAŞ’ın en güçlü olduğu dönemde Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’nin başlattığı Fırat Kalkanı Harekatı'nın oynadığı rolün altını çizmemek büyük haksızlık olur. 4 bine yakın DEAŞ militanına karşı doğrudan sahada yürütülen ve yaklaşık 7 ay süren operasyon, örgütün Suriye’deki gerilemesinin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir.

Fırat Kalkanı Harekatı'nı takip eden dönemde Irak ve Suriye’de bu örgüte karşı operasyonların artması ve 2019’da örgütün kontrol ettiği son toprak parçasını da kaybetmesiyle birlikte DEAŞ’in yapılanmasında büyük bir değişim oldu. Ancak aradan geçen 6 yılın sonunda 2025 itibarıyla ortaya çıkan tablo, DEAŞ’ın tamamen ortadan kalkmadığını, aksine farklı bir forma bürünerek varlığını sürdürdüğünü gösteriyor.

Bugün DEAŞ artık bir sözde devlet yapısına sahip değildir. Buna karşılık daha çok hücre tipi örgütlenme, ideolojik propaganda ve yerel kriz alanlarını istismar eden dağınık bir yapıya bürünmüş durumdadır. Bu durum, örgütün neden olduğu stratejik tehdidini azaltsa da onu daha öngörülemez hale getirmektedir.

Küresel düzeyde DEAŞ: Coğrafi alanları değişti, esneklik kazandı

Son yıllarda küresel düzlemdeki terörizm sorununa ilişkin uluslararası raporlar, DEAŞ’in Afrika’nın Sahel kuşağında varlığını sürdürdüğünü ortaya koyuyor. Afrika’da devlet kapasitesinin zayıf olması, sınır güvenliğinin yeterince sağlanamaması ve ekonomik kırılganlıklar, örgütün yeniden yapılanmasına imkan tanıyor. Örgütün 2010'lu yıllardaki yükselişini sağlayan Irak ve Suriye’deki varlığı ise önceki yıllara göre çok zayıflamış olsa da tamamen yok olmuş değildir.