Süper zenginlerin servetleri hızla artarken, vergi sistemleri onların peşine yetişemiyor. Gelire ve tüketime dayanan mali sistemler serveti yakalamakta zorlanıyor, milyarderlerse oldukça hareketliler. Peki, serveti vergilendirmek neden bu kadar zor ve hangi ülkeler bu mücadeleyi kazanabiliyor?

---

18 Eylül 2025, 08:00 Güncelleme: 18 Eylül 2025, 12:51

Forbes dergisi 1987’de ilk küresel milyarderler listesini yayımladığında listede yalnızca 140 isim vardı. 2025 listesinde ise toplam değeri 16 trilyon dolar olan 3.000’den fazla kişi yer alıyor. Çin’in yükselişi ve otuz yılı aşkın zamandaki enflasyon gibi etkenler hesaba katılsa bile, sayı ve değer açısından çarpıcı bir artış bu; Nisan 2025’te dünyanın en zengin insanı olarak değerlendirilen Elon Musk’ın net serveti yaklaşık 342 milyar dolar oysa 1987 grubunun tamamı için bu rakam 295 milyar dolar civarındaydı.

“Süper zenginler en az vergi ödeyenler”

Paris Ekonomi Okulu ve Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’de ekonomi profesörü olan Gabriel Zucman’a göre küresel olarak nüfusun en üstteki yüzde 0,0001’inin serveti 1987’den 2024’e kadar yılda ortalama yüzde 7,1 artarken, ortalama yetişkin için bu oran yüzde 3,2 oldu. Zucman, “Öncelik süper-zenginlerle bir şeyler yapmak olmalı. Sadece gezegendeki en zengin insanlar değiller, aynı zamanda en az vergi ödeyen kişiler de oluyorlar” dedi. Ama zenginlerden vergi almak deyince, Jean‑Baptiste Colbert’in kaz tüyü yolma benzetmesindeki gibi, “en az ötüşle en çok tüyü koparmak” söylemesi kolay, yapması daha zor.

Gelişmiş ülkelerde gelir vergileri, sosyal güvenlik katkıları ve satış vergileri genellikle başlıca gelir kaynakları. Ama bunlar süper-zenginlerin sermaye servetlerini ele almıyor; bu servet genellikle gayrimenkul, yatırımlar ya da işletme hisselerinde yoğunlaşıyor. Çok az sayıda çok zengin bireye daha yüksek sermaye vergileri koymaksa, genellikle onların davranışlarında değişikliklere yol açıyor ve toplanan miktarları sınırlayabiliyor ya da azaltabiliyor. Orta düzeyde zenginler, çok daha büyük ve daha az mobil gruplar oldukları için, vergideki artış genellikle sandıkta sonuç doğuruyor.

Servet vergilerinin tarihi

Servet vergilerinin tarihi bunun güzel bir örneği. 1980’lerin ortasında OECD ülkelerinin yaklaşık yarısı en zengin sakinleri için yıllık net servet vergisi uyguluyordu. Bugün Avrupa’da yalnızca İspanya, Norveç ve İsviçre bunları sürdürüyor ve bunlar nispeten küçük miktarlar topluyorlar. OECD’nin eski vergi başkanı Pascal Saint‑Amans, “Zenginler son derece hareketli ve servetlerini elde eden ülkeye artık giderek daha az bağlı olduklarından, kayabiliyorlar ve bunu yapıyorlar. Birçoğu milyardere, ‘Sadakatin nerede, ülkenle mi paranla mı?’ diye sorsan, çoğu ‘Sadakatim paramla’ der” ifadelerini kullandı.